Patolojik Kalsifikasyon

Patolojik kalsifikasyon çok değişik hastalıklarda sık olarak karşılaşılan bir süreçtir. Kalsiyum tuzlarının az miktarda demir, magnezyum ve diğer minerallerle birlikte anormal birikimi söz konusudur. Birikim ölü veya ölmekte olan dokularda gerçekleştiğinde, distrofik kalsifikasyon olarak adlandırılır; kalsiyum metabolizmasıyla ilgili bir sorun yoktur (örnek olarak, serum kalsiyumdüzeyi normaldir).

Aksine, normal dokularda kalsiyumtuzlarının çökelmesi, metastatik kalsifikasyon olarak adlandırılırve bu durum hemen her zaman kalsiyum metabolizmasındakibir bozukluğu (hiperkalsemi) yansıtır. Hiperkalsemi, distrofik kalsifikasyon için bir ön koşul değilse de, onu ağırlaştırabilir.

Distrofik Kalsifikasyon

Distrofik kalsifikasyon, herhangi bir tipteki nekroz alanlarında görülür. İlerlemiş aterosklerozda aorta ve büyük arterlerde intimal zedelenme ile ilişkili ve lipid birikimi ile karakterli atheromalarda hemen hemen kaçınılmaz olarak bulunur. Distrofik kalsifikasyon eskiden olmuş önemsiz bir zedelenmeyi gösteren ve tesadüfen saptanan bir bulgu olabileceği gibi; bir organ disfonksiyonunun nedeni de olabilir.

Örnek olarak, yaşlanarı veya zedelenmiş olan kalp kapakçıklarında geliştiğinde, kapak hareketlerini önemli ölçüde kısıtlar. Aorta kapakçıklarının distrofik kalsifıkasyonu, yaşlılarda aorta darlığının önemli bir nedenidir. Distrofik kalsifikasyonun patogenezinde her biri hücre içinde veya dışında gerçekleşebilen inisiasyon(veya nükleasyon) ve propagasyon aşamaları vardır.

Sürecin son ürünü, kristal halindeki kalsiyum fosfattır. Hücre dışında inisiasyon, yaklaşık 200nm çapındaki membranla çevrili veziküllerde gerçekleşir. Normal kıkırdak ve kemikte matriks verikulleri olarak adlandınlan bu yapılar, patolojik kalsifıkasyonda dejenere olan hücrelerden kaynaklanırlar. Kalsiyumun membran fosfolipidlerine olan afinitesi nedeniyle başlangıçta bu veziküllerde konsantre olduğu; fosfatların da, membrandaki fosfatazların etkisiyle biriktiği düşünülür.

Hücre içi kalsifikasyondaki inisiasyon, hücre içi kalsiyum metabolizmasım düzenleme yeteneğini kaybetmiş ölü veya ölmekte olan hücrelerin mitokondrilerinde başlar. Bu iki alandan birindeki inisiasyondan sonra kalsiyum oluşumunun propagasyonu gerçekleşir. Bu; hücre dışındaki Ca2• ve P04- konsantrasyonlarına, mineral inhibitörlerinin bulunmasına ve kristal büyümesinin hızını artıran kollagenizasyon derecesine bağımlıdır.

Morfoloji

Hangi doku veya organda olursa olsun, kalsiyum tuzları makroskobik olarak beyaz, ince granüller veya topaklar halinde görülür, dokunmakla pürtüklü birikimler halindedir. Bazen, tüberkülozlu bir lenf düğümü radyo-opak bir taşa dönüşmüş olur. Histolojik olarak, kalsifikasyon hücre içi ve/veya hücreler arası bazafilik birikimler halindedir. Zamanla, kalsifikasyon odağında heterotopik kemikleşme oluşabilir.

Meta statik Kalsifikasyon

Hiperkalsemi olduğunda, normal dokularda meta statik kalsifıkasyonu görülebilir. Hiperkalseminin 4 ana nedeni şunlardır

(1) Primer paratiroid tümörlerine veya başka malign tümörlerden salgılanan partiroid hormonuna benzer proteinlere bağlı olarak gelişen aşırı paratiroid hormonu salgısı

(2) artan turnover" (Paget hastalığındaki gibi), hareketsizlik veya tümörler (multiple myeloma, lösemi veya diffüz iskelet metastazlarında artan katabolizması) gibi nedenlerle kemik dokusunun yıkılması;

(3) D vitamini zehirlenmesi ve (makrofajların bir D vitamini öncüsünü aktifleştirdiği) sarkoidoz gibi D vitanıini ile ilişkili hastalıklar

(4) fosfat retansiyonunun sekonder hiperparatiroidizme neden olduğu böbrek yetmezliği.

Meta Statik Kalsifikasyon Morfoloji

Meta statik kalsifikasyon tüm vücutta görülebilirse de esas olarak damarların, böbreklerin, akciğerlerin ve mide mukozasının intersitisiyel dokularını tutar. Kalsiyum birikimleri morfolojik olarak distrofik kalsifikasyonda tanımlananlar gibidir. Genellikle, klinik önemi olan bir disfonksiyona neden olmazlarsa da; akciğerdeki yaygın kalsifikasyonlar şaşırtıcı göğüs filmlerine ve solunumla ilgili bozukluklara, böbrekteki masif birikimler ise (nefrokalsinozis)böbrek zedelenmesine neden olabilir.