Bandaj, Atel Ve Alçılar
Bandaj, Atel Ve Alçılar : Alışılmış alçı ve atellerde kullanılan beyaz madde, krinolin ile alçı (plaster of paris) imp- regnasyonudur. Bu impregnasyon suya atılınca kristalleşir. Bu eksergonik reaksiyon sırasında hissedilir bir ısı açığa çıkar. Bu ısı kullanılan alçı miktarına, kullanılan suyun ve ortamın sıcaklığına bağlı olarak değişir. Alçı su içine şerbet olarak bırakılır. Hava kabarcıklarının çıkışı bittikten sonra (yaklaşık 4 dakika sürer) her iki ucundan hafiçe sıkılır. Orta kısmından sıkılır ise bir kısım materyal kaybedilir.(CaS04)2H20+3H20 ı 2(CaS04x2H20)+IsıRulo alçı daha önceden sarılmış olan pamuk veya alçı çorabı üzerine yaklaşık altı kat olarak sarılır. Kalın alçıların kuruma dönemi uzun sürer. Bu nedenle kalın alçılar tercih edilmez. Optimal alçı kalınlığı altı kattır. Bu katlar hızla sarılır ve her kat bir önceki üzerinde mold edilir. Sudan alındıktan sonra alçı önce kil kıvamına gelir. Bu birinci aşamadır. Bu aşamada alçıya amaçlanan şekil verilir. Daha sonra kristalizayon başlar. Bir alçınınyapımında kullanılacak tüm alçı ruloları, alçının bütünü ile kristalize olmasını sağlamak için aynı anda ıslatılır ve aym anda sudan alınır.
Kristalizasyon sırasında alçının hareket ettirilmesi sağlamlığını bozar. Alçı kristalize olduktan sonra sertleşir. Alçı kenarları düzeltilir. Daha sonra ortam sıcaklığına ve nemliliğine bağlı olarak kurur. Alçı kurumadan yeterli direnci kazanamaz. Bu nedenle üzeri kapatılmaz. Hastaya ödemin artmasına bağlı olarak ne gibi belirtiler olabileceği ve bu gibi durumlarda kiminle temas kurabileceği anlatılır. Elevasyon önerilir ve kontrole çağırılır.Alçılar amaçlara göre en sık 5 ila 20 cm arasında hazırlanır. Cinsine göre hızlı sertle- şenleri 2-4 dakikada, yavaş sertleşenleri 10- 18 dakikada sertleşir.Son yıllarda bir reçine matriks içinde fiberglas içeren sargılar sıkça kullanılmaktadır. Bunların başlıca avantajı hafif olmaları, suya ve mekanik etkilere karşı daha uzun da- yanabilmeleridir. Bu özellikleri ile özellikle önkol ve bacakta tercih edilirler. Kolay şekil verilemediğinden ortopedik uygulama tekniği için pozisyonun önem taşıdığı durumlarda tercih edilmez. Çok değişik sınıflarda çeşitleri mevcut olduğundan kullanım öncesi üretici firmanın önerileri öğrenilmelidir.Alçı altına uygulanan rulo pamuk ve benzerleri özellikle eklem seviyelerinde çıkıntılı noktalara aşırı basınç uygulanmasına engel olmak için kullanılır. Alçı uygulamasının en kritik yerlerinden biridir.
Alçıya ait komplikasyonların büyük bölümünde pamuk tabakasındaki katlanmaların ve konstriksiyonla- rın rolü vardır. Pamuğun homojen olarak uygulanması pratik ile öğrenilir. Ayrıca pamuk üzerinde kan koagüle olur ise sonra sertleşir ve sorunlara yol açabilir. Bazı özel durumlarda pamuk olmaksızın alçı uygulanabilir, ancak bunun deneyimli kişilerce yapılması uygundur.Tubuler veya anatomik olarak şekillendirilmiş alçı çor'apları üzerine alçı uygulanır ise alçı tabakası cilde daha yakın durur ve stabi- lizasyon etkisi daha güçlü olur. Özellikle kısa bacak yürüme alçılarında ve bazı gövde alçılarında kullanılır. Dolaşım sorunu olan durumlarda kullanılmaz.Alçı odalarında bulunması gereken bazı temel unsurlar vardır.
Bunlar:1. Alçı Kovası: Alçı ruloları içine giren yabancı partiküller, alçının direcini düşürür. Bunedenle temiz bir kova veya kapın bu amaçla ayrılması gerekir.
2. Eldiven: Alçıya karşı reaktif ciltleri olan ve çok sayıda alçı yapan kişilerin ciltlerini korumak amacı ile eldiven kullanması önerilir. Ancak eldiven ile bir ölçüde duyarlılık kaybı olduğu unutulmamalıdır.
3. Hastaya alçı yapılırken bir önlük veya benzeri koruyucu bir giysi giydirilir. Hastanın gereksiz yere kirlenmesine engel olunmalıdır. Alçı uygulayan hekimin alçı yaparken gösterdiği özenin hastanın morali üzerinde olumlu etkisi vardır.
4. Alçı yapılan oda zemininin kolay temizlenebilir, parlak bir yüzeyden yapılması uygundur. Bu odada alçı uygulamaları için gereken tüm malzemenin belirli bir düzen içinde bulundurulması gerekir. Düzensiz bir alçı odası gereksiz zaman kaybına neden olur.
5. Alçı kesiciler: Motorlu alçı kesiciler osi- lasyon ile çalışır.Bu nedenle usulüne uygun olarak kullanılırlar ise hastaya zararlı olması mümkün değildir. Gürültülü çalıştıkları için özellikle çocuklarda kullanılmadan önce hastaya açıklama yapılması, hastanın sesden ürkerek istemsiz hareketler yapmasına engel olacaktır. Alçı kesiciler havada uzun süre asılı kalan alçı tozunun ortaya çıkmasına neden olurlar. Bu nedenle ameliyathanelerde kullanılmamalıdırlar. Motorize alçı kesiciler uzunlamasına hareketler ile değil, yukarı-aşağı küçük salvolarla kullanılır ise cilde zarar vermekten kaçınılır.Alçı makasları da özellikle ıslak veya bozulmuş alçıların çıkartılması için kullanılabilir. Alçı bıçağı yeni yapılmış vücut alçılarının şekillendirilmesinde kullanılır. 22 numarabistüriler de aynı amaçla küçük bölgelerde kullanılır.
6. Alçı açıcılar: Alçılar kesildikten sonra bu aletler ile genişletilip çıkartılırlar. Değişik cins ve boyutları vardır.
7. Alçı kurutucular: Uygulanan alçının daha çabuk kurumasını sağlamak için kullanılırlar.
Cerrahi girişimler sonrası yapılan alçılarda erken dönemde pansuman yapmak gerekiyor ise alçının çabuk kuruması istenir. Bu gibi durumlarda basit bir fön makinesi veya orta güçte bir ışık kaynağı bu amaç ile kullanılabilir.Alçı ve ateller, kırık, çıkık, ligament zedelenmesi veya inflamasyonlar gibi hareketin sakıncalı ve ağrılı olduğu durumlarda kullanılır. Bunlar dışında cerrahi girişimler sonrası pozisyonun korunması veya pes equinova- rus ve eklem kontraktürlerinde olduğu gibi korreksiyon amacı ile de kullanılırlar.Alçının sıkı sarılması daha iyi bir immobi- lizasyon sağlanması anlamına gelmez. Sıkı bir alçıda kırık uçları hareket ediyor olabilir, fakat üç nokta ilkesine dayalı olarak yapılan daha gevşek bir alçı çok iyi bir immobilizas- yon sağlayabilir.Alçı uygulamasında en önemli unsurlardan biri "total kontakt"ın sağlanmasıdır.
İçi su dolu bir silindir kaba üst tarafından kuvvet uygulanır ise veya içi dolu bir enjektörün pistonu sıkıştırılır ise sıvı sütununda önemli bir kısalma olmaz. Aynı şekilde tüm sınırlarından homojen olarak alçılanmış bir ekstre- mite de içi sıvı dolu bir kap olarak düşünülürise proksimalden veya distalden uygulanan kuvvetler kırık hattında kısalmaya neden olmaz.Alçı yapılmadan önce alçının ne şekilde yapılacağı, ne kadar malzeme gerektiği, hastaya nasıl bir pozisyon verileceği ve kimin nasıl bir manevra yapacağı önceden planlanır ve hastanın kooperasyonunu sağlamak amacı ile bilgi verilir, gerekir ise sedasyon ve analjezi sağlanır.Hemen travma sonrası sirküler alçı uygu- lamakdan kaçınılır. Sirküler alçı genişlemesi mümkün olmayan bir hacim yaratır ve eğer travma nedeni ile ekstremitede oluşan ödem artmaya devam eder ise kompartman basıncı yükselerek venöz ve arteriyel dolaşımı bozar.
Dolaşımın bozulması olasılığı olan durumlarda önce atel uygulanmalıdır.Alçı yapıldıktan sonra açık kalan bölgelerdeki alçılar temizlenir. Alçı veya atel yapıldıktan sonraki 24 saat içinde lezyonun ciddiyetine göre sıklığı belirlenmek üzere, birkaç kez kontrol yapılır. Bu kontrollerde tırnak yatağındaki kapiller dolaşıma, parmaklarda şişlik olup olmadığına, aktif hareketlere, pasif germe ile ağrı olup olmadığına ve gerekir ise iki nokta ayrımı ve yüzeyel duyuya bakılır. Distalde var olan kapiller dolaşıma ve arteriyel pulsasyona rağmen kompartman sendro- mu gelişebileceği hatırlanmalıdır. Dolaşımın bozuduğunu düşündüren bulgular belirir ise alçı ve ateller gevşetilir veya çıkartılır.Immobilize olan bir ekstremitede tüm dokularda atrofi geliştiğinden, ekstremite incelir. Bu nedenle kontrollerde gevşeme saptanır ise alçının yenilenmesi uygun olur.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
