Menopozda Kullanılan İlaçlar

Menopozda Kullanılan İlaçlar hakkında genel bilgiler;

Menopozda kullanılan ilaçlar nelerdir, bu ilaçların kullanım süreleri ve yan etkileri nelerdir, Bu hakkında merak ettikleriniz bu makalemizde yer almaktadır...

Konu hakkında merak ettiklerinize sayfamız üzerinden ulaşabilir bilgi alabilirsiniz..

Menopozda tedavi standart değildir. Tamamen semptomların şiddetine ve hastaya göre bireyselleştirilerek uygulanır.
Konular

Postmenopozal olgulara yaklaşım

Hormon replasman tedavisinde kullanılan protokoller ve ilaçlar

Osteoporoz proflaksisi ve tedavisinde kullanılan ilaçlar

HRT ile ilişkili maligniteler ve diğer hastalıklar

Tanım

Menopoz Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) tanımına göre “ over aktivitesinin yitirilmesi sonucunda menstruasyonun kalıcı olarak sonlanması ” dır.

Menopoz bu dönemde 1 yıl adet görülmemesi durumunda retrospektif olarak konulan bir tanıdır.

Menopozda Hormonlar
Menopozda Semptomlar

Ateş basması

Terleme

Uyku problemleri

Duygu durum bozuklukları

(Depresyon, sinirlilik, agresiflik, anksiyete...)

Libidoda azalma

Vajinal kuruluk, Disparoni

İdrar yapmada güçlük, poliüri

POSTMENOPOZAL OLGULARA YAKLAŞIM

Menopozda Tedavi Vazomotor ve Ürogenital Semptomların Tedavisi Osteoporoz Önlenmesi veya Tedavisi
Hafif Orta-Şiddetli Öneriler HRT veya Alternatif İlaçlar Vazomotor Semptomlar
Vazomotor ve Ürogenital Semptomlar Östrojenler Progestagenler veya Alternatif İlaçlar
Osteoporoz Hormon Tedavisi Bifosfonatlar SERM‘s Kalsitonin Vit-D ve anologları Kalsiyum Strontium ranelate Paratiroid hormon Florid tuzları
HRT Endikasyonları

HRT için başlıca 2 endikasyon vardır:

Vazomotor semptomların tedavisi

Genitoüriner semptomların tedavisi

Şu an itibariyle vazomotor ve genitoüriner semptomların tedavisi için HRT kadar etkin bir tedavi mevcut değildir.

*

HRT için başlıca endikasyon orta ve şiddetli derecede sıcak basmalarıdır.

* NAMS October 2004 Position Statement

HRT sadece genitoüriner semptomların tedavisi için kullanılacaksa bu durumda genellikle lokal tedavi önerilir.

* NAMS October 2004 Position Statement
HRT ve Osteoporoz

HRT vertebral, nonvertebral ve kalça fraktürlerinin önlenmesinde etkindir.

Vazomotor semptomları olan erken menopozal kadınlarda tercih edilebilir.

HRT vazomotor semptomların olmadığı kadınlarda sadece osteoporozu önlemek amacıyla kullanılmamalıdır.

*
HRT‘nin Kesin Kontrendikasyonları

Meme kanseri

Malign melanom

KC tümörü ve fonksiyon bozukluğu

DVT yada VTE akut dönemi

Myokard enfarktüsünün akut dönemi

SVO sonrası akut dönemde

Tanı konulmamış vajinal kanamalar

Tedavi edilmemiş endometrial hiperplazi

HRT‘nin Rölatif Kontrendikasyonları

Migren

Konvülzif hastalıklar

Hepatik Porfiri

Endometriozis

Büyük leiomyoma uteri

Familyal hiperlipidemi

MI öyküsü

Serebrovasküler olay öyküsü

DVT yada VTE öyküsü

HORMON REPLASMAN TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR VE TEDAVİ PROTOKOLLERİ

Östrojenler

DOĞAL ÖSTROJENLER

17 B-Östradiol, Mikronize östradiol, Östradiol valerat, Östriol, Konjuge östrojenler, Konjuge equine östrojenler

SENTETİK ÖSTROJENLER

Etinil östradiol

Östrojenler

ORAL ÖSTROJENLER

PARENTERAL ÖSTROJENLER

TTS (flaster), Perkutan jeller, Vajinal krem tablet ve halkalar, İmplantlar, İntranazal spreyler

Progestagenler

PREGNAN GRUBU

MPA Klormadion asetat

Megestrol asetat Siproteron asetat

ESTRAN GRUBU

Noretindron Noretinodrel

Noretindron asetat (NETA) Etinodiol asetat

GONAN GRUBU

Levonorgestrel Norgestimate

Desogestrel Gestodene

Drospirenon

17-alfa-spirolakton‘dan türetilmiş bir gestagendir.

Diğer gestagenlerden farklı olarak

antimineralokortikoid ve antiandrojenik etkinlik gösterir.

Kan basıncı yükselmesi, kilo alımı, meme hassasiyeti, androjenik yan etkiler daha az görülür.

TG ve LDL‘yi azaltır. HDL‘yi artırır.

Angeliq tb ® : 1 mg Estradiol + 2 mg Drospirenon

Dienogest

Kuvvetli progestasyonel

Antiandrojenik

Antiproliferatif

Endometrium ve meme dokusu üzerinde antiproliferatif ve antikanserojen olduğunu gösteren çalışmalar vardır.

Climodien tb ® : 2 mg Estradiol + 2 mg Dienogest

Progestagenler

ORAL PROGESTAGENLER

PARENTERAL PROGESTAGENLER

TTS (flaster), RİA, Vajinal preparatlar

Transdermal HRT‘nin Tercih Edilebileceği Durumlar

Hipertrigliseridemi

Hipertansiyon

Tip II DM

Kolelitiazis

Venöz tromboemboli riski olan olgularda

Yaygın varisleri olan olgularda

MI ve SVO öyküsü olanlarda

HRT‘de Kullanılan Protokoller

ÖSTROJEN + PROGESTERON

Siklik (kesintili-ardışık) tedavi protokolü

Kontinü (kesintisiz) tedavi protokolü

SADECE ÖSTROJEN

Siklik (Kesintili-Ardışık) Tedavi Protokolü

Genel likle prematür menopoz ve perimenopozal dönemdeki hastalarda kull anılır.

İlaç kullan ı m ı sı ras ı nda hasta düzenli adet görür.

Climen tb ®

Trisequens tb ®

Divina tb ®

Kontinü (Kesintisiz) Tedavi Protokolü

Postmenopozal dönemde kullanılır ve tedavi sırasında hasta adet görmez.

Angeliq tb ® : 1 mg Estradiol + 2 mg Drospirenon

Climodien tb ® : 2 mg Estradiol + 2 mg Dienogest

Activelle tb ® : 1 mg Estradiol + 0.5 mg NETA

Kliogest tb ® : 2 mg Estradiol + 1 mg NETA

Estracombi-TTS ® :0.05 mg Estradiol + 0.25 mg NETA

Tedaviye progesteron eklenmesinin başlıca amacı endometriumu karşılanmamış östrojen etkisinden korumaktır.

Histerektomize hastalara progesteron tedavisi verilmemelidir.

* NAMS October 2004 Position Statement
Histerektomize Hastalarda Tedavi

Histerektomize hastalarda vazomotor semptomlar ı n tedavisinde sadece östrojen içeren preparatlar kullan ı l ı r.

Estrofem tb ®

Climara TTS flaster ®

Estraderm TTS flaster ®

Estreva transdermal jel ®

Histerektomize Olduğu Halde Progestin Eklenmesi Gerekli Durumlar

Endometriozis öyküsü olanlar

Evre 1-2 endometrium kanseri nedeniyle opere olan hastalar

Overin endometrioid tümörleri

Supraservikal histerektomi geçirenler

Adrojenler

Tedaviye adrojen eklenmesinin faydaları başlıca psikolojik iyilik hali ve seksüel aktivasyonda artışın sağlanmasıdır.

Libido kaybı olanlarda mikronize testosteron veya mikronize DHEA tedaviye eklenebilir.

HRT ile Oluşabilecek Yan Etkiler

ÖSTROJENE BAĞLI YAN ETKİLER

PROGESTERONA BAĞLI YAN ETKİLER

Östrojene Bağlı Yan Etkiler

Bulantı

Kusma

Şişkinlik

Kilo alma

Su retansiyonu

Kramplar

Meme uçlarında hassasiyet

Kolelitiazis

Progesterona Bağlı Yan Etkiler

Yorgunluk

Disfori

Akne

Sebore

İştah artması

Kilo alma

Libido azalması

Memede hassasiyet

Sıcak Basmaları İçin Alternatif İlaçlar

Tibolon (Livial tb ® )

Actea racemosa yumru kökleri (Klimadynon tb ® )

Karay ı lan otu ( Black Cohosh)

Progestinler (MPA, Megestrol)

Fitoöstrojenler

Belladon-Ergotamin-Fenobarbital

(Bellergal draje ® )

Veraliprit

Metildopa

SSRI‘s

V i t E 800u/d

Vit C 1200mg/d

Tibolone

Östrojenik, progestajenik ve androjenik etkileri olan bir 19-Nortesteron türevidir.

Vazomotor ve genitoüriner semptomlarda faydalıdır.

Kemik rezorpsiyonunu önler.

Libidoyu arttırır. Vajinal atrofi ve disparoniyi azaltır.

Livial tb ® : 2.5 mg tibolone

Tibolone

Milyon Kadın Çalışmasında

İlk 3 yılda tibolonun endometrial kanser yapma riski 1.15 iken 3 yıldan fazla kullanımda 2.03 olarak bildirilmiştir.

Meme kanseri riskini de arttırdığı bildirilmiştir. (RR:1.45)

Bu yüzden tibolonun uzun süreli kullanımında dikkatli olunmalıdır.

Fitoöstrojenler

Bitkilerde bulunan hem östrojenik hem antiöstrojenik etki gösteren doğal bileşiklerdir.

Klimakterik semptomları azaltırlar. Osteoporoz ve KVH gelişimini önlerler.

Soya fasulyesi, baklagiller, susam, çay fitoöstrojenlerden zengin besinlerdir.

OSTEOPOROZ PROFLAKSİSİ VE TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

BMD

BMD ile kemiğin birim alanına düşen kemik dansitesi ölçülür. (g/cm2)

Hastanın ölçülen BMD değerinin genç erişkinin standart deviasyonuna bölünmesi ile T-SKORU hesaplanır.

Postmenopozal Kadınlarda Osteoporoz Risk Faktörleri

Sigara

Alkol

Zayıf vücut yapısı

Kalsiyumdan fakir beslenme

Fiziksel inaktivite

İlaç kullanımı

Antiepileptikler, antikoagülanlar, steroidler

T-SKORU Kalsiyum ve D-Vitamini Antirezorptif ajanlar -/+ HRT OSTEOPOROZ T< -2.5 Kalsiyum ve D-Vitamini -/+ HRT -/+ Antirezorptif ajanlar OSTEOPENİ -1< T > -2.5 Risk faktörleri kaldırılır Kalsiyum alımı ve egzersiz önerilir NORMAL T > -1
Osteoporozda Kullanılan İlaçlar

Bifosfonatlar (Alendronate, Risedronate...)

SERM (Raloxifen)

Kalsitonin

Vit-D ve analogları

Kalsiyum

Strontium ranelate

Paratiroid hormon

Florid tuzları

Bifosfonatlar

Etidronate, Alendronate, Risedronate, Tiludronate, Clodronate, İbandronate..

Osteoklastik aktiviteyi inhibe ederek kemik rezorpsiyonunu önlerler.

Vertebral ve nonvertebral kemikler üzerinde etkilidir.

SERM Selektif Östrojen Reseptör Modülatörleri

SERM‘ler östrojen reseptörlerine bazı dokularda agonistik bazı dokularda antagonistik etki gösteren steroid yapısında olmayan bileşiklerdir.

SERM grubu ilaçlardan sadece raloxifen menopozda kullanılır.

Raloxifen

Kemik ve lipid metabolizmasında östrojen agonisti etki gösterir.

Meme ve endometrium üzerinde östrojen antagonisti etki gösterir.

Vertebral fraktür önlenmesinde etkindir .

Nonvertebral fraktürlerde etkisi gösterilememi ş tir.

Yan etkileri arasında sıcak basması ve tromboembolik olaylar vardır.

Evista tb ® : 60 mg Raloxifen

Raloxifen

MORE ve CORE çalışmalarında invazif meme kanseri riskini %66 , ER (+) invazif meme kanseri riskini %76 oranında azalttığı izlenmişir.

Meme Kanseri
Raloxifen

Raloxifen ile venöz tromboemboli riskinin yakla şı k 2 kat artt ığı izlenmi ş tir.

VTÖ öyküsü olanlarda kontrendikedir.

VTE
Kalsitonin

Kemik rezorpsiyonunu osteoklastik aktiviteyi inhibe ederek önler.

Analjezik etkisi de vardır.

B-Endorfin düzeyini arttırdığı saptanmıştır.

Özellikle ostoporoza ağrının eşlik ettiği kadınlarda tercih edilir.

Vertebral fraktürlerin önlenmesinde etkindir. Nonvertebral fraktürlerde etkisi yoktur.

B ifosfonatlardan özellikle alendronat ve risedronat osteoporozu olan ve yüksek fraktür riski olan olgularda ilk tedavi seçene ğ i olabilir.

Hem vertebral hem non-vertebral etkilidir.

Raloxifen hiperlipidemisi olan veya meme kanseri riski taşıyan hastalarda osteoporozun önlenmesi ve tedavisinde iyi bir seçenektir.

K alsitonin akut vertebral fraktür a ğ r ı s ı n ı n azalt ı lmas ı nda iyi bir seçenektir.

Bifosfonatlar ve Raloxifen proflaksi ve tedavi için onaylanmıştır.

Kalsitonin sadece tedavi için onaylanmıştır.

Vitamin D

D Vitamini barsaktan kalsiyum emilimini arttırır. Kalsiyum absorbsiyonunun artışı parathormon salınımı azaltır ve dolaylı olarak kemik rezorpsiyonu azalır.

Tek başına osteoporozu önleyici değildir. Multivitamin ve kalsiyum ile kombine olarak kullanılır.

Kalsiyum

Postmenopozal kadınlarda önerilen günlük kalsiyum miktarı:

Östrojen tedavisi alanlar: 1000 mg

Östrojen tedavisi almayanlar: 1500 mg

65 yaş üstünde: 1500 mg

Nefrolitiazis ve sarcoidozda dikkatli kullan ı lmal ı d ı r.

Strontium ranelate

Diğer antirezorptif ajanlardan farklı olarak osteoklastlik aktiviteyi inhibe ederken aynı zamanda osteoblastik aktiviteyi arttırır.

Kemik mikroarkitektürünü de düzelterek kemik kuvvetinde artışa neden olur.

Protelos granül ® : 2.5 mg Strontium ranelate

Paratiroid Hormon

Dü ş ük doz ve aral ı kl ı uygulanan PTH lomber vertebra ve kalça kemik mineral yo ğ unlu ğ unu art ı r ı r.

Vertebral ve nonvertebral etkilidir.

Osteoporotik ve omurga k ı r ığı olan hastalarda kullan ı labilir. Osteopenik hastalarda önerilmez.

Floridler

Osteoblastik aktiviteyi arttırarak kemik formasyonunun hızını arttırırlar. Ancak yeni oluşan kemik hidroksiapetit kristalleri yerine floroapetit kristalleri içerir. Kemiğin kalitesi yetersizdir.

Floridlerin tek başına menopozal osteoporoz tedavisinde yeri yoktur.

Fiziksel Aktivite

Fiziksel aktivite kas kuvvetinde ve kemik kütlesinde art ış a neden olur ve fraktür riskini azalt ı r.

E gzersizle kas kuvvetinin art ı r ı lmas ı omurgay ı destekleyerek kompresyon fraktürlerinin olu ş umunu azaltmaktad ı r .

Osteoporo z Proflaksisi T-score > -2.5 Osteoporo z tedavisi T-score < -2.5 Kırıkların eşlik ettiği osteoporoz 50 55 60 65 70 75 80 85 Raloxifene Yaş HRT PT H V a z omotor semptomlar Bifosfonatlar

HORMON REPLASMAN TEDAVİSİ İLE İLİŞKİLİ MALİGNİTELER VE DİĞER HASTALIKLAR

Meme Kanseri

WHI çalışmasında EPT kolunda meme kanseri riskinde artış izlenirken (RR:1.24) , ET kolunda artış izlenmemiştir (RR:0.77).

Milyon Kadın Çalışması‘nda ise hem EPT (RR:2.0) hem de ET ile (RR:1.3) meme kanseri riskinde artış olduğu izlenmiştir.

Meme Kanseri

Meme kanseri riski muhtemelen 5 yıldan uzun süreli HRT kullanımı ile artış gösterir.

WHI sonuçlarına rağmen bu konu hala tartışılmaktadır ancak eldeki kanıtlar 5 yıldan az süreli yalnız östrojen kullanımının meme kanseri üzerinde çok az etkili olduğunu göstermektedir.

NAMS October 2004 Position Statement
Meme Kanseri

HRT kullanımı ile izlenen meme kanseri risk artışı tedaviye 5 yıl ara verdikten sonra ortadan kalkar.

Muhtemel rekürrens riskinden dolayı meme kanseri öyküsü olan hastalara HRT verilmemelidir.

EMAS 2004/2005 Position Statement

HRT kullanım süresi ile ilgili günümüzdeki verilere göre bir fikir birliği yoktur. Ancak meme kanseri açısından 5 yıldan uzun süreli HRT kullanımına “kişiye özgü” değerlendirmeyle karar vermek gerekir.

Koroner Kalp Hastalığı

HERS I , HERS II VE WHI çalışmaları HRT ile kardiyovasküler sistem açısından korunma sağlanamayacağını göstermiştir. Hatta koroner kalp hastalığı ve myokard infarktüsü riskinde artış saptanmıştır.

Koroner kalp hastalığından primer ya da sekonder koruma amacıyla HRT (EPT veya ET) kullanılmamalıdır.

NAMS October 2004 Position Statement *
Venöz Tromboembolizm

HRT ile VTE riski artar.

Tromboembolik hastalıkların akut dönemlerinde HRT kullanımı kontrendikedir.

Kendisinde yada ailesinde VTE hikayesi olan, aşırı obez, trombofilisi olan hastalara trombofilik faktörleri araştırılmadan veya antikoagülan tedavi başlanmadan HRT verilmemelidir.

Daha önce derin ven trombozu geçirmiş hastalara oral HRT verilmemelidir.

* EMAS 2004/2005 Position Statement
Serebrovasküler Olay

WHI çalışmasında hem ET hem de EPT alan grupta SVO riskinde artış saptanmıştır.

Daha önce SVO geçiren olgulara HRT verilmemelidir.

EMAS 2004/2005 Position Statement
Memede Fibrokistik Hastalık

HRT için kontrendikasyon değildir.

Androjenik olmayan gestagenler veya antiandrojenik etkisi olan, Na ve su tutulumunu engelleyen drospirenon yada dienogest ihtiva eden düşük doz HRT tercih edilmelidir.

Over Kanseri

Metaanalizler uzun süreli HRT kullanımının epitelyal over kanseriyle hafif de olsa ilişkili olduğunu göstermektedir.

Over kanseri nedeniyle tedavi edilmiş hastalarda HRT kullanımı kontrendike değildir.

Myoma Uteri

HRT kontrendike değildir.

HRT alan olguları myom boyutları açısından izlemek gereklidir. HRT myomların büyümesini çok az etkiler.

Sarkom riskinde artış saptanmamıştır.

Menopozda tedavi standart değildir. Tamamen semptomların şiddetine ve hastaya göre bireyselleştirilerek uygulanır.