Kök Boya Otu

KÖK BOYA KÖKÜ AÇIKLAMA 1

Kök boya otu boya otu çiçekliler (Rubiaceae) familyasından olup 1 m. boyunda, çok yıllık ot bitkisidir. Türkiye'de, Azerbaycan'da, Gürcistan'da yaygın olan, ilaç ve boya bitkisi olarak kullanılan bu tür çok eskilerden bu yana insanlar tarafından kullanılmaktadır. Karşılıklı dizilmiş yaprakları açık sarı renktedir. Çiçekleri şemsiyeye benzer formda olup, sarımsıdır. Meyvesi ovaldir. Bitki haziran-temmuz aylarında çiçek açar. Meyvesi Ağustosta olgunlaşır. İlaç olarak bitkinin kökünden faydalanılır. Kökünde % 5-6 oranında oksimetilantrakinon ve çeşitli türevleri bulunmuştur. Bunlardan en önemlisi ruberitrin asididir. Bu madde parçalandıkça şekerlerden ksiloz ve glikozu, şeker olmayanlardan ise alizarini-1-2-dioksiantrakinini meydana getirir.

Halk tababetinde, eskiden beri kök boya otu çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılır. Taze toplanmış kökün şırası, verem hastalığında, kurutulmuş kökünden ise çay gibi demleyerek mide ve bağırsak hastalıklarında, genelliklede ishalde ve dizanteriye karşı içerler. Buna ilaveten köklerden alınan taze şıra, sarılık, böbrek ve safra kesesi hastalıklarında, genelliklede böbrek taşı hastalığında kullanılmaktadır.Bunun için, kökten yarım su bardağı alınarak bardak dolana kadar zeytin yağı dökerek hafif ateşte 10-15 dakika kaynatmalı ve ılıklaşınca bardağın tümünü bir defada içmeli. Bu işlem hekimlerin gözetimi altında yapılmalı.

Modern tıpta bu bitkinin köklerinden yapılmış ekstrakt böbrek hastalıklarında genelliklede böbrek taşı hastalıklarında çok önemli tedavi etkisine sahiptir. Bu alınmış ekstrat zeytinyağı ile karıştırıldığında çok etkili olur. Boya otu ekstratı ile tedavi olan hastaların böbreklerindeki küçük taşlar ve kum, bu preparatın etkisiyle kısa sürede böbrekten idrar yoluyla vücut dışına atılır. Safra kesesindeki taşları da dökebilir. Boya otunun bu karakterini dikkate alarak fabrikalarda boya otunun köklerinden kuru ekstrat yapılır. Bu preparat 0,5 dozda tablet şeklinde kullanılır. Buna ilaveten boya otunun ekstratı "Sistenal" denilen bileşik preparatın terkibine de dahil edilir.

Geçmiş yıllardan günümüze kadar halk arasında bu bitki çok değerli boya hammaddesi olarak kullanılır.

Diğer İsimleri: Bostan otu (Şarkışla), Boya kökü, Boyacı Kökü. Bu gün tedavi alanından ziyade boyar madde olarak kullanılmaktadır. Eski Mısırlılar devrinden beri bilinen bir boyar maddedir. Köklerden elde edilen boyar madde uzun zaman "Türk Kırmızısı" veya "Edirne Kırmızısı" adı altında kumaş boyası olarak kullanılmıştır. 1700 yıllarında Türkiye tek başına dünya kök boya ihtiyacının 2/3'sini karşılamaktaydı. Kökboyanın boyar maddesi olan alizarin'in 1869 'da sentez yolu ile üretilme tekniğinin bulunması ile kök boya ticareti kısa zamanda önemini kaybetmiştir.

Kök boya, boyar maddesinin renginin çok dayanıklı olması nedeniyle, bilhassa halı ve diğer değerli dokumaların yapımında kullanılan yün ipliklerin boyanmasında kullanılmıştır. Halen de Anadolu'da az miktarda olmakla beraber, halı ipliği hazırlanmasında, boyar madde olarak kullanılmaktadır.

Dokumaları Türk kırmızısı denilen renge boyamak için eskiden Anadolu da kullanılan teknik, bugün tam olarak bilinmemektedir. Kesin olarak bilinen boyanacak olan dokumayı sırayla, yağ, mazı suyu, şap, kireç ve kök boya banyolarından geçirmek olduğudur.

Kök boya tohum veya fide ile yetiştirilir. Köklerin sökümü Ekiminden 3-4 yıl sonra, yaz aylarında yapılır. Kökler güneşte veya fırınlarda kurutulur.


KÖK BOYA KÖKÜ AÇIKLAMA 2

RUBİA TİNCTORUM

Diğer İsimleri:
Bostan Otu, Yumurta Boyası, Kızıl Boya

Kullanılan Kısımları: Kökü

Kullanıldığı Yerler

Dahilen:
Üremi, albümin, oksalat ve ürat tipi taşlarda taşı düşürür, böbrek iltihabı ve taşlarında, böbrek rahatsızlıklarında, iştah açıcı. Aşırı mide asidine iyi gelir. Bağırsakları yumuşatıcı, kuvvet verici, aybaşı düzensizliklerinde, idrar söktürücü, safra artırıcı ve müshil etkilere sahiptir. Karaciğeri kuvvetlendirir. Ateşli hastalıklarda; romatizma ve bilhassa gut'ta çok faydalıdır.

Kullanılışı: 1bardak kaynar suya, 6 gr ufalanmış bitki kökü konur, 10 dk bekletilip içilir. Bitki kökleri toz haline getirilir, günde 2-5 gr içilir, Haşlama halinde kullanılması bilhassa tavsiye edilir.

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp