Açık Yara Pansumanı
Açık Yara Pansumanı : Vücudumuzun tüm yüzeyini kaplayan derinin bütünlüðünün bozulmasýna yara adý verilir. Yara iyileşmesi ise yaralanmaya karşý oluşan bir savunma mekanizmasýdýr.Spor yaparken karşýlaşýlan sakatlýklar yaralanmalara neden olur ama en büyük sorunda işte tam burada meydaVücudumuzun tüm yüzeyini kaplayan derinin bütünlüðünün bozulmasýna yara adý verilir.
Yara iyileşmesi ise yaralanmaya karşý oluşan bir savunma mekanizmasýdýr.na geliyor. Çünkü önemsenmeyen açýk bir yara enfeksiyon kaptýðýnda mikrobiyal bir hücre halini alýyor ve sýrf bu yüzden insanlarýn ölümüne bile sebebiyet verebilen ciddi hastalýklarla karşý karşýya kalýnýyor. Genelde açýk alanlarda yapýlan hareketli sporlarda ya da spor salonlarýnda kullanýlan egzersiz makineler nedeniyle ortaya çýkabilir.
Çoðu zaman göz ardý edilen yaralar, oysa enfeksiyon kapma riski çok taşýrlar. Böyle bir durumda yarayý önce içme suyuyla temizleyin. Yaraya bulaşmýş toz, toprak gibi etkenleri zorla temizlemeye çalýşmayýn. Temizleme işleminden sonra yarayý dezenfekte edin. Yaranýn üzerini bir temiz bir bezle kapatarak, sargý beziyle sarýn. Eðer tetanoz aşýsý olmadýysanýz, hemen bir doktora başvurun. Ýyileşme süresi yaranýn büyüklüðüne baðlýdýr. Bu süre içerisinde yaranýn gerilmemesine dikkat edin.
Yara kenarlarýnýn cerrahi olarak veya bantlarla karşýlýklý getirildiði temiz, iltihapsýz bir yara minimal doku kaybý ile iyileşir ve buna birincil yara iyileşmesi denir. Yara kenarlarýnýn karşýlýklý getirilemediði,doku kaybý olan , iltihaplý yaralar ise ikincil yara iyileşmesi ile iyileşir. Ýkincil yara iyileşmesi ile iyileşen yaralarda iyileşme sonrasý daha çok iz kalmaktadýr.
Birincil yara iyileşmesi
Temel olarak 3 basamaktan oluşur:
1- Erken dönem cevabý
2- Epitel yenilenmesi
3- Cilt altý dokularýnýn tamiri
Erken dönem cevabý 2 kýsma ayrýlýr
Damar (kýlcal) cevabý: Yaralanma sonucu oluşan kanamaya ilk cevap damar büzüşmesidir 5-10 dakika sürer.Bu sýrada aktive olan pýhtýlaşma mekanizmasý,trombositler (kan pulcuklarý) yardýmý ile pýhtý oluşur.
Damar büzüşmesini takiben damarlarda genişleme oluşur ve kýlcal damarlarýn geçirgenliði artar.Beyaz kürecikler yapýşkan bir hal alýr ve 30-60 dakika içinde toplar damarlarýn çeperi bu hücrelerle kaplanýr.Kýrmýzý küreciklerde rulo oluşturarak cevaba katýlýrlar.
Hücresel cevap: Yaralanmadan sonraki 4-5 ‘nci günlerde kollajen sentezlenir. Kollajen lifleri yara kenarlarý arasýnda yapýştýrýcý gibi davranýr.Yaranýn yeni yapýsýný,dayanýklýlýðýný saðlar.Kollajen sentezinin artmaya başladýðý 5′nci günde yara gerçek gerilim kuvvetinin ancak %10′una sahiptir.Bu kuvvet 6 ‘ncý haftada % 60′a çýkar,maksimuma ise ancak 6 ‘ncý ayda ulaşýr.
Epitelik yenilenme: Yaralanmanýn 24-36 ‘ncý saatleri arasýnda epitel uzantýlarý ince hücreler şeklinde yaranýn derinliklerine ilerler.Bu hücreler canlý ve ölü kollajeni birbirinden ayýrarak yara üzerindeki kabuðu yukarý ve dýşa doðru iter.Derinin en üst tabakasý olan epidermisin tam kat iyileşmesi sonucunda ortamda hücrelerin fazla olmasý nedeniyle yeni epidermis normalden daha kalýn olabilir.
Cilt altý dokularýn tamiri: Ýyileşme dokusu granüler ve pembe renklidir.Granüller yeni oluşmuş kapiller damar oluşumlarýdýr ve çok kolay kanarlar.Yeni damarlarýn çeperleri içindeki sývý ve kýrmýzý küreciklerin damar dýşýna sýzmasýna izin veren bir yapýda olduðu için yeni iyileşme dokusu şiş (ödemli) yapýdadýr.
Kollajen fibriller yapýda olduðundan çekme kuvvetine direnç gösterir.Yara iyileşmesinde önemli olan kollajen tipleri Tip 1-2-3′tür.Bu kollajenler tüm vücut kollajeninin % 95′ini oluşturur.Ýkincil yara iyileşmesi
Doku kaybý olan yaralanmalarda daha fazla hücre ve doku ölümü olacaðýndan daha şiddetli iltihabi reaksiyon gözlenir.Şiddetli iltihabi reaksiyon sonucu iyileşme dokusunda büyük olacak ve sonuçta yara büyük ve deformite yaratan bir iz ile iyileşecektir.
Birincil ve ikincil yara iyileşmesi arasýndaki en önemli fark yaranýn büzüşmesi (kontraksiyonu)dir.Büzüşme kollajen liflerin kýsalmasý ile oluşur.
Yara iyileşmesini etkileyen faktörler:
1- Lokal Faktörler
2- Sistemik Faktörler
Yara iyileşmesinin komplikasyonlarý:
1- Büzüşme
2- Kanserleşme
Yeni oluşmuş yara tedavisinde bilinmesi gerekenler
Eski bilgilerimizin aksine yaralanma sonucu oluşan kabuklar artýk yara üzerinde býrakýlmamakta aksine yara yüzeyinin kabuksuz (kabuk yara kenarlarýnýn temasýný engelleyerek nedbeyi arttýrmaktadýr) ve nemli olmasý tercih edilmektedir.
Bu ise vazelin ve antibiyotikli bir pomad ile saðlanabilmektedir)Yara iyileşmesi sonrasý o bölgenin güneş ýşýnlarýndan korunmasý çok önemlidir bunun için yüksek faktörlü güneş koruyucu kremler kullanýlmalýdýr.
Oluşan bir kesinin tamirinde derinin cerrahi olarak dikilmesi,bantlarla yapýştýrýlmasýnýn yanýsýra kullanýlmakta olan yeni bir yöntemde cilt yapýştýrýcýlarýdýr.Bu maddeler 10 gün sonra kendiliðinden çözülmektedir.
Yara iyileşmesi ise yaralanmaya karşý oluşan bir savunma mekanizmasýdýr.na geliyor. Çünkü önemsenmeyen açýk bir yara enfeksiyon kaptýðýnda mikrobiyal bir hücre halini alýyor ve sýrf bu yüzden insanlarýn ölümüne bile sebebiyet verebilen ciddi hastalýklarla karşý karşýya kalýnýyor. Genelde açýk alanlarda yapýlan hareketli sporlarda ya da spor salonlarýnda kullanýlan egzersiz makineler nedeniyle ortaya çýkabilir.
Çoðu zaman göz ardý edilen yaralar, oysa enfeksiyon kapma riski çok taşýrlar. Böyle bir durumda yarayý önce içme suyuyla temizleyin. Yaraya bulaşmýş toz, toprak gibi etkenleri zorla temizlemeye çalýşmayýn. Temizleme işleminden sonra yarayý dezenfekte edin. Yaranýn üzerini bir temiz bir bezle kapatarak, sargý beziyle sarýn. Eðer tetanoz aşýsý olmadýysanýz, hemen bir doktora başvurun. Ýyileşme süresi yaranýn büyüklüðüne baðlýdýr. Bu süre içerisinde yaranýn gerilmemesine dikkat edin.
Yara kenarlarýnýn cerrahi olarak veya bantlarla karşýlýklý getirildiði temiz, iltihapsýz bir yara minimal doku kaybý ile iyileşir ve buna birincil yara iyileşmesi denir. Yara kenarlarýnýn karşýlýklý getirilemediði,doku kaybý olan , iltihaplý yaralar ise ikincil yara iyileşmesi ile iyileşir. Ýkincil yara iyileşmesi ile iyileşen yaralarda iyileşme sonrasý daha çok iz kalmaktadýr.
Birincil yara iyileşmesi
Temel olarak 3 basamaktan oluşur:
1- Erken dönem cevabý
2- Epitel yenilenmesi
3- Cilt altý dokularýnýn tamiri
Erken dönem cevabý 2 kýsma ayrýlýr
Damar (kýlcal) cevabý: Yaralanma sonucu oluşan kanamaya ilk cevap damar büzüşmesidir 5-10 dakika sürer.Bu sýrada aktive olan pýhtýlaşma mekanizmasý,trombositler (kan pulcuklarý) yardýmý ile pýhtý oluşur.
Damar büzüşmesini takiben damarlarda genişleme oluşur ve kýlcal damarlarýn geçirgenliði artar.Beyaz kürecikler yapýşkan bir hal alýr ve 30-60 dakika içinde toplar damarlarýn çeperi bu hücrelerle kaplanýr.Kýrmýzý küreciklerde rulo oluşturarak cevaba katýlýrlar.
Hücresel cevap: Yaralanmadan sonraki 4-5 ‘nci günlerde kollajen sentezlenir. Kollajen lifleri yara kenarlarý arasýnda yapýştýrýcý gibi davranýr.Yaranýn yeni yapýsýný,dayanýklýlýðýný saðlar.Kollajen sentezinin artmaya başladýðý 5′nci günde yara gerçek gerilim kuvvetinin ancak %10′una sahiptir.Bu kuvvet 6 ‘ncý haftada % 60′a çýkar,maksimuma ise ancak 6 ‘ncý ayda ulaşýr.
Epitelik yenilenme: Yaralanmanýn 24-36 ‘ncý saatleri arasýnda epitel uzantýlarý ince hücreler şeklinde yaranýn derinliklerine ilerler.Bu hücreler canlý ve ölü kollajeni birbirinden ayýrarak yara üzerindeki kabuðu yukarý ve dýşa doðru iter.Derinin en üst tabakasý olan epidermisin tam kat iyileşmesi sonucunda ortamda hücrelerin fazla olmasý nedeniyle yeni epidermis normalden daha kalýn olabilir.
Cilt altý dokularýn tamiri: Ýyileşme dokusu granüler ve pembe renklidir.Granüller yeni oluşmuş kapiller damar oluşumlarýdýr ve çok kolay kanarlar.Yeni damarlarýn çeperleri içindeki sývý ve kýrmýzý küreciklerin damar dýşýna sýzmasýna izin veren bir yapýda olduðu için yeni iyileşme dokusu şiş (ödemli) yapýdadýr.
Kollajen fibriller yapýda olduðundan çekme kuvvetine direnç gösterir.Yara iyileşmesinde önemli olan kollajen tipleri Tip 1-2-3′tür.Bu kollajenler tüm vücut kollajeninin % 95′ini oluşturur.Ýkincil yara iyileşmesi
Doku kaybý olan yaralanmalarda daha fazla hücre ve doku ölümü olacaðýndan daha şiddetli iltihabi reaksiyon gözlenir.Şiddetli iltihabi reaksiyon sonucu iyileşme dokusunda büyük olacak ve sonuçta yara büyük ve deformite yaratan bir iz ile iyileşecektir.
Birincil ve ikincil yara iyileşmesi arasýndaki en önemli fark yaranýn büzüşmesi (kontraksiyonu)dir.Büzüşme kollajen liflerin kýsalmasý ile oluşur.
Yara iyileşmesini etkileyen faktörler:
1- Lokal Faktörler
2- Sistemik Faktörler
Yara iyileşmesinin komplikasyonlarý:
1- Büzüşme
2- Kanserleşme
Yeni oluşmuş yara tedavisinde bilinmesi gerekenler
Eski bilgilerimizin aksine yaralanma sonucu oluşan kabuklar artýk yara üzerinde býrakýlmamakta aksine yara yüzeyinin kabuksuz (kabuk yara kenarlarýnýn temasýný engelleyerek nedbeyi arttýrmaktadýr) ve nemli olmasý tercih edilmektedir.
Bu ise vazelin ve antibiyotikli bir pomad ile saðlanabilmektedir)Yara iyileşmesi sonrasý o bölgenin güneş ýşýnlarýndan korunmasý çok önemlidir bunun için yüksek faktörlü güneş koruyucu kremler kullanýlmalýdýr.
Oluşan bir kesinin tamirinde derinin cerrahi olarak dikilmesi,bantlarla yapýştýrýlmasýnýn yanýsýra kullanýlmakta olan yeni bir yöntemde cilt yapýştýrýcýlarýdýr.Bu maddeler 10 gün sonra kendiliðinden çözülmektedir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
