İlaç Döküntüsü Nelerdir?
İlaç Döküntüsü Nelerdir? : Fiks ilaç Erüpsiyonu(Döküntüsü) Hastalığı ve Tedavisi
İlaçların yan etkilerinden nasibini en çok alan yer deridir.İlaçların derideki yan etkileri, ciddi sonuçlar doğuracak kadar kötü olabilir.
İlaç döküntüleri için tek düşünülen bir durum yoktur. En sık karşılaşılan tablo, özellikle gövdede yerleşmiş, çok sayıda, küçük, eritemli maküller veya papüllerden oluşan makülopapüler döküntüdür. İkinci sıklıkta gelip-geçici, kaşıntılı, eritemli papüller veya plaklardan oluşan ürtikeryal döküntü gelir.
Bundan sonra verilecek örnekler, sıklık açısından önemli değildir, ancak ilaçların derideki yan etkilerinin ne denli çeşitli olduğunu vurgulamaktadır. Likenoid döküntü, kaşıntılı, mor, yassı papüllerden oluşur. Sorumlu ilaç kesildikten sonra bile aylarca kalabilir. Akneiform döküntü, seboreik bölgelerde yerleşmiş papüller ve püstüllerden oluşur. Sistemik kortizon kullanımının sık görülen bir yan etkisidir. Eritema nodozum, bacak ön yüzlerinde eritemli nodüllerden oluşur.
Birçok başka ilacın yanı sıra, doğum kontrol haplarına bağlı olarak da gelişebilir. İododerma, ülsere tümörler (vejetasyonlar) ile seyredebilir. İyot, öksürük şuruplarında ve intravenöz radyokontrast maddelerde de bulunur. Kısacası ilaçların derideki yan etkileri, her türlü elemanter lezyon, her türlü yaygınlık ve her türlü seyir göstererek, neredeyse tüm deri hastalıklarını taklit edebilir.
Makülopapüler olan döküntü, kızamık, kızamıkçık ve kızıl gibi infeksiyöz bir döküntü de olabilir.
Hastanın Öyküsü alırken sabırlı olunmalı, bazı ilaç adları sayılmalı ve zaman ilişkisi incelenmelidir. Çoğu hasta, döküntü öncesi kullanmış olduğu ilaçların tümünü birdenbire anımsamaz. Anımsaması için hastaya süre verilmelidir. Ağrı kesiciler ve öksürük şurupları gibi, yaygın ve genellikle reçetesiz olarak kullanılan ilaçlar, piyasa adları ile bile, hekimce sayılmalıdır. İlaç, tanı, koruma ve tedavi amaçlı kullanılan kimyasal madde olarak tanımlanıyorsa da, ilaç denince çoğu hastanın üstelik hekimlerin bile aklına ilk olarak yalnız tedavi amaçlı kullanılanlar gelir. Bu nedenle doğurgan yaştaki kadın hastalara doğum kontrol hapı kullanıp kullanmadıkları özellikle sorulmalıdır. Son zamanlarda yapılan, özellikle radyolojik incelemeler açısından da sorgulama yapılmalıdır..
Bu hastalığın esas tedavisi, hastanın döküntü öncesi kullanmış olduğu ilaçların kesilmesidir. Burada bir husus vardır; yaşamsal önemi olmayan tüm ilaçlar kesilmelidir. Beyin ödemi nedeni ile kortizon kullanan bir hastada akne oluştu diye kortizon kesilmez. Öte yandan uzun süredir vitamin kullanan ve günün birinde anjioödem gelişen bir hastada, anjioödem belirgin olarak başka bir neden bağlı olsa bile, vitamin kesilir.
İlaç döküntülerinde sorumlu ilacın kesilmesinin yanı sıra hastayı rahatlatmak ve iyileşmeyi hızlandırmak için bazı ilaçları kullanmak gerekebilir. Ancak bu semptomatik tedavi morfolojik tanıya göre değişir. Ürtikerde antihistaminler kullanılırken, iododermada antiseptik önlemler gerekir. Kısacası “bir Dekort çakalım” diye bir order, ilaç döküntülerinin hepsi için geçerli değildir.
İlaç döküntülerinde sorumlu ilacın kesin olarak saptanması için provokasyon yapılabilir. Provokasyon, döküntü geçtikten sonra hastane koşullarında ilaçların tek tek, önce çok düşük, sonra giderek artan dozlarda yeniden verilerek döküntünün yeniden oluşturulmaya çalışılmasıdır. Provokasyona başlanmadan önce, ilacın yaşamsal önemi ve döküntündeki ölüm çekincesi iyi değerlendirilmelidir.
Bir ilacın geçirilmiş bir döküntünün etkeni olup olmadığı konusunda deri testleri dolaylı ve kesin olmayan kanıtlar sağlayabilir. Prick test, bir maddeye karşı tip I allerji olup olmadığını gösterir ve ürtikerde sorumlu ilacın aranmasında uygulanabilir. Patch test, bir maddeye karşı tip IV allerji olup olmadığını gösterir ve makülopapüler döküntüde sorumlu ilacın aranmasında uygulanabilir.
Sorumlu ilaç kesin olarak saptanmışsa yalnız o, saptanmamışsa tüm şüpheli ilaçlar bir daha kullanılmamalıdır. Yasak kapsamı, çapraz reaksiyon verebilecek, özellikle kimyasal olarak benzer olan ilaçlar ile genişletilebilir. Ancak asla o döküntüyü yapabilecek ilaçların tümü birden yasaklanmamalıdır.
Bir önceki yazımız olan Asitli İçeceklerin Zararları başlıklı konumuzda coca colanın zararları, gazlı içecekler ve gazlı içeceklerin zararları hakkında bilgiler verilmektedir.
İlaçların yan etkilerinden nasibini en çok alan yer deridir.İlaçların derideki yan etkileri, ciddi sonuçlar doğuracak kadar kötü olabilir.
İlaç döküntüleri için tek düşünülen bir durum yoktur. En sık karşılaşılan tablo, özellikle gövdede yerleşmiş, çok sayıda, küçük, eritemli maküller veya papüllerden oluşan makülopapüler döküntüdür. İkinci sıklıkta gelip-geçici, kaşıntılı, eritemli papüller veya plaklardan oluşan ürtikeryal döküntü gelir.
Bundan sonra verilecek örnekler, sıklık açısından önemli değildir, ancak ilaçların derideki yan etkilerinin ne denli çeşitli olduğunu vurgulamaktadır. Likenoid döküntü, kaşıntılı, mor, yassı papüllerden oluşur. Sorumlu ilaç kesildikten sonra bile aylarca kalabilir. Akneiform döküntü, seboreik bölgelerde yerleşmiş papüller ve püstüllerden oluşur. Sistemik kortizon kullanımının sık görülen bir yan etkisidir. Eritema nodozum, bacak ön yüzlerinde eritemli nodüllerden oluşur.
Birçok başka ilacın yanı sıra, doğum kontrol haplarına bağlı olarak da gelişebilir. İododerma, ülsere tümörler (vejetasyonlar) ile seyredebilir. İyot, öksürük şuruplarında ve intravenöz radyokontrast maddelerde de bulunur. Kısacası ilaçların derideki yan etkileri, her türlü elemanter lezyon, her türlü yaygınlık ve her türlü seyir göstererek, neredeyse tüm deri hastalıklarını taklit edebilir.
Makülopapüler olan döküntü, kızamık, kızamıkçık ve kızıl gibi infeksiyöz bir döküntü de olabilir.
Hastanın Öyküsü alırken sabırlı olunmalı, bazı ilaç adları sayılmalı ve zaman ilişkisi incelenmelidir. Çoğu hasta, döküntü öncesi kullanmış olduğu ilaçların tümünü birdenbire anımsamaz. Anımsaması için hastaya süre verilmelidir. Ağrı kesiciler ve öksürük şurupları gibi, yaygın ve genellikle reçetesiz olarak kullanılan ilaçlar, piyasa adları ile bile, hekimce sayılmalıdır. İlaç, tanı, koruma ve tedavi amaçlı kullanılan kimyasal madde olarak tanımlanıyorsa da, ilaç denince çoğu hastanın üstelik hekimlerin bile aklına ilk olarak yalnız tedavi amaçlı kullanılanlar gelir. Bu nedenle doğurgan yaştaki kadın hastalara doğum kontrol hapı kullanıp kullanmadıkları özellikle sorulmalıdır. Son zamanlarda yapılan, özellikle radyolojik incelemeler açısından da sorgulama yapılmalıdır..
Bu hastalığın esas tedavisi, hastanın döküntü öncesi kullanmış olduğu ilaçların kesilmesidir. Burada bir husus vardır; yaşamsal önemi olmayan tüm ilaçlar kesilmelidir. Beyin ödemi nedeni ile kortizon kullanan bir hastada akne oluştu diye kortizon kesilmez. Öte yandan uzun süredir vitamin kullanan ve günün birinde anjioödem gelişen bir hastada, anjioödem belirgin olarak başka bir neden bağlı olsa bile, vitamin kesilir.
İlaç döküntülerinde sorumlu ilacın kesilmesinin yanı sıra hastayı rahatlatmak ve iyileşmeyi hızlandırmak için bazı ilaçları kullanmak gerekebilir. Ancak bu semptomatik tedavi morfolojik tanıya göre değişir. Ürtikerde antihistaminler kullanılırken, iododermada antiseptik önlemler gerekir. Kısacası “bir Dekort çakalım” diye bir order, ilaç döküntülerinin hepsi için geçerli değildir.
İlaç döküntülerinde sorumlu ilacın kesin olarak saptanması için provokasyon yapılabilir. Provokasyon, döküntü geçtikten sonra hastane koşullarında ilaçların tek tek, önce çok düşük, sonra giderek artan dozlarda yeniden verilerek döküntünün yeniden oluşturulmaya çalışılmasıdır. Provokasyona başlanmadan önce, ilacın yaşamsal önemi ve döküntündeki ölüm çekincesi iyi değerlendirilmelidir.
Bir ilacın geçirilmiş bir döküntünün etkeni olup olmadığı konusunda deri testleri dolaylı ve kesin olmayan kanıtlar sağlayabilir. Prick test, bir maddeye karşı tip I allerji olup olmadığını gösterir ve ürtikerde sorumlu ilacın aranmasında uygulanabilir. Patch test, bir maddeye karşı tip IV allerji olup olmadığını gösterir ve makülopapüler döküntüde sorumlu ilacın aranmasında uygulanabilir.
Sorumlu ilaç kesin olarak saptanmışsa yalnız o, saptanmamışsa tüm şüpheli ilaçlar bir daha kullanılmamalıdır. Yasak kapsamı, çapraz reaksiyon verebilecek, özellikle kimyasal olarak benzer olan ilaçlar ile genişletilebilir. Ancak asla o döküntüyü yapabilecek ilaçların tümü birden yasaklanmamalıdır.
Bir önceki yazımız olan Asitli İçeceklerin Zararları başlıklı konumuzda coca colanın zararları, gazlı içecekler ve gazlı içeceklerin zararları hakkında bilgiler verilmektedir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
