Pnömotoraks Nedenleri

Akciğer zarının iki katmanı arasında hava toplanması bazen hiç belirti vermeyen, bazen de akut solunum yetersizliğine yol açan bir hastalıktır

Tedavi amaçlı bir uygulamadan bağımsız olarak akciğer zarı boşluğunda hava bulunması olağandışı bir durumdur. Hastalık bazen belirtisiz kalır, ama belirti verdiğinde çok ağır gidişlidir ve tehlikeli bir akciğer hastalığı tablosuna yol açar.

Akciğer zarı boşluğu varsayımsal bir boşluktur, çünkü sağlıklı insanlarda akciğer zarının iki katmanı birbirine değer ve aralarında bir miktar zar sıvısı bulunur. Akciğerler-göğüs sistemi birbirine karşıt nitelikte güçlerin etkisi altındadır; yani akciğerler büzülme, göğüs kafesi ise genişleme yönünde eğilim gösterir. Akciğer zarı katmanları arasına hava girdiğinde gerçekten bir boşluk oluşur ve akciğerler büzüşmeye, göğüs kafesi de genişlemeye başlar. Akciğer zarı boşluğuna hava girmesinin üç ayrı biçimi bilinir:

• Nedeni bilinmeyen olgular. Hastalık tablosu bütünüyle sağlıklı insanlarda herhangi bir hastalık sürecine bağlı olmadan kendiliğinden gelişir.
• İkincil olgular. Hazırlayıcı bir hastalığın sonucunda akciğer zarı boşluğunda hava birikir; bu durum başka bir hastalığın komplikasyonu ya da istenmeyen sonucudur.
• Travmaya bağlı olgular. Göğüs duvarını zedeleyen bir yaralanma sonucunda ortaya çıkar. İkincil olguların başka bir türüdür.

Hava akciğer zarı katmanları arasına çeşitli biçimlerde girebilir:
Dışarıdan gelen hava göğüs duvarından geçebilir; göğüs duvarım delici yaralanmalar sonucunda akciğer zarında hava birikmesi bunun en tipik örneğidir.

Akciğer içindeki hava önce akciğer dokusunun, sonra da zarın akciğeri saran iç katmanının yırtılmasıyla akciğer zarı boşluğuna geçebilir. En sık görülen tablodur. Ama akciğer ile hemen üzerindeki akciğer zarı katmanı her zaman birlikte yırtılmaz; genellikle, akciğer hava keseciklerinin yırtılmasıyla açığa çıkan hava akciğerler arasındaki bölgeye, yani mediyastine gelir ve akciğer zarının mediyastini örten katmanının yırtılmasıyla akciğer zarında kendiliğinden hava birikimi (spontan pnömotoraks) oluşur.

Akciğer zarı boşluğundaki sıvıda gaz üreten mikropların üremesi sonucu hava oluşabilir. Akciğer zarı iltihabında bozunma ya da kokuşma sürecinin başlaması gaz oluşumuna yol açabilir (gazlı ampiyem).

Nedeni Bilinmeyen Kendiliğinden (Spontan) Pnömotoraks

Hastalığın en sık görülen biçimidir. Eskiden bütün olgular doğrudan doğruya vereme bağlanırken günümüzde veremin bazı durumlarda ve dolaylı bir rol oynadığı düşünülmektedir. Sert bağdoku ve amfizem bülleri (hava dolu kabarcık) oluşumuyla uzun sürede iyileşen orta ağırlıktaki verem olgularında akciğer yırtılması görülebilir. Genel olarak verem, akciğer zarının hemen altında içi hava dolu kabarcıklar ya da kesecikler yaparak iyileşir. Bunların yırtılması akciğer zarı boşluğuna hava kaçmasına neden olur. Hava dolu kesecikler genellikle akciğerin tepe bölgesinde yer alır ve bazen ceviz büyüklüğüne erişir. Ayrıca küçük bronşlar düzeyinde gelişerek soluk alırken hava girişine izin veren, ama soluk verirken çıkışı engelleyen bir kapak gibi çalışırlar. Bölgede önce aşırı bir gerilme, ardından keseciğin çeperinde incelme ve en sonunda da yırtılma gözlenir.

Bu tür sert bağdoku oluşumu veremden başka pnömokok enfeksiyonlarında ve frengide de gözlenir.

Özellikle yeni doğanlarda ve küçük çocuklarda gelişen akciğer zarında kendiliğinden hava birikimi doğumsal etkenlere bağlanmıştır. Bu durumda akciğer zarının ve akciğerin tam gelişmemiş olması bazı bölgelerin görece dirençsiz kalmasına yol açar.