Şarbonlu Et Nasıl Anlaşılır

Nemli ısıda, 121C°' de 15 dk' da, kuru ısıda 160 C°' de 60 dk.' da ölürler. Antraks sporları, %0.1 sublime içinde 70 saat, %4 potasyum permanganatta 15 dk., %3 formolde 3-4 gün ve %5 fenolde 2-40 gün canlılığını koruyabilmektedir.

Kurutulmuş halde sporların yıllar boyu saklanması mümkündür. Doğal koşullar altında soğukkanlı hayvanlar hariç tüm sıcakkanlı hayvanlar ve insanlar enfeksiyona yakalanabilirler. Ancak çok koyun, keçi, sığır, manda, deve ve geyikler, daha az olarak domuz, at ve carnivorlarda görülür.

Bulaşma:

Bulaşma başlıca 3 yolla olmaktadır ;

Sindirim yoluyla (Bağırsak şarbonu): Hayvanlarda bulaşma su, yem, ot gibi gıdalarla mikrobun alınması ile olurken, insana bulaşma yolu; iyi pişirilmemiş etlerin yenmesi ile şekillenir. İnsanlarda toksemi sonu 2- 3 gün içinde ölüm oluşur. Vakaların %25-75 oranında ölümle sonuçlanır.

Solunum yolu ile (Akciğer Şarbonu): Hayvanlarda nadiren görülen bu yolla enfeksiyona, insanlarda sıkça rastlanır. Hayvanların deri, kıl,yapağı ve yünü ile uğraşan insanlarda görülür. Dolaşım yetmezliği ve şok sonu 2-3 gün sonra ölüm oluşur. Ölüm oranı %20‘den yüksektir.

Deri yolu ile (Deri Şarbonu) : Deride oluşan çizik, sıyrık ve yaralardan mikrobun girmesi ile olur. İnsanlar, yine hastalıklı kan ve ete temasla mikrobu alırlar. Bakterinin inkubasyon süresi 1-10 gündür. Deri enfeksiyonlarında %5-20 oranında ölüme neden olur.

Son iki Şarbon türü ‘Meslek Hastalığı‘ dır.

Hayvanlarda Klinik Belirtiler :

Antraks basili, bazı olgularda vücutta çabuk üreyerek klinik belirti oluşturmadan ölüm oluşturabilir ki, bu seyir sırasında; sendeleme, solunum güçlüğü, ayakta duramama, titreme, halsizlik, titreme ve yere düşerek kısa sürede ölüm görülür. Ölümden önce ve sonra ağız, burun ve anüsten kanlı bir akıntı gelir.

Konakçının direncinin daha yüksek olması halinde ise; vücut ısısı artar (40-420C) ve bir süre aynı düzeyi koruduktan sonra aniden düşer ve hayvanlar (3-4 gün içinde) ölürler. Olguların çoğunda sinirlilik, huzursuzluk, iştahsızlık, asfeksi,önceleri kabızlık sonraları kanlı ishal ve kanlı idrar, deride püstüller, gebelerde yavru atmalar, eritrosit sayısında azalma ve şekillerinde bozukluklar görülür. Bu belirtilerin hepsi genellikle bir hayvanda bulunmaz. Sığırlarda akciğer ve deri antraksı nadirdir.

Ölen hayvanda teşhis, antraxlı hayvanların kadavralarında çok çabuk bir kokuşma görülür. Ölüm sertliği tam değildir veya yoktur. Doğal deliklerden (ağız, burun, anüsten) siyah renkte kan gelir ve pıhtılaşmaz. Otopsi de en tipik bulgu; dalağın şişkin ve çamur kıvamda olmasıdır.

3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa göre Antraks ihbarı mecburi hastalıklardan olup, hastalığa yakalanmış hayvanlar tazminatsız olarak öldürülür ve imha edilir. Kesimlerine müsaade edilmez. Hastalıktan şüphe edilenler 5 gün müşahedeye alınır. Müşahede süresi sonunda hasta oldukları tespit edilenler tazminatsız olarak öldürülür ve imha edilir. Bulaşmadan şüpheli hayvanlar masrafları sahiplerine ait olmak üzere 15 gün karantinaya alınır. Hasta hayvanlar tazminatsız olarak öldürülür ve imha edilir. Hastalıksız hayvanlar müşahede ve karantina sonunda serbest bırakılır.

Korunma Önlemleri:

Antrakstan ölmüş hayvanların yakılarak veya 2 metre derine gömülüp üzerine bol sönmemiş kireç tozu serperek ortadan kaldırılması gerekir.

Hastalığın merada çıktığı durumlarda mera duyarlı hayvanlara kapatılır, hastalar ayrılır, sağlamlar daha yüksek yerlere taşınır ve aşılanırlar.

Hastalık ahırda çıkmışsa hastalar ayrılır ve gerekirse tedaviye alınır. Sağlamlara aşı uygulanır. Tüm ahır malzemesi dezenfekte edilir.

Yine hasta hayvanların temas ettiği nakil vasıtaları dezenfekte edilir. Hayvan yemi veya artıkları ve hayvansal maddeler yakılarak imha edilir.

Hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanların kesilmesi ve etlerinin tüketimi yasaktır. Ölen hayvanlara otopsi yapılmaz.

Bulaşık meralarda otlatılması zorunlu hayvanlara antraks Max Sterne aşısı uygulanır ve aşılamadan 15 gün sonra bölgenin dezenfeksiyonu yapıldıktan sonra bu bölgeye girmesine izin verilir. Aşı antrakslı bölgelerde hastalık çıkmadan önce ilkbaharda uygulanır. Bağışıklık 1-2 haftada şekillenir, 6-12 aya kadar devam eder.

Hayvansal ürünler (yün, kıl, deri vb.) uygun yöntemlerle sterilize edilir .

İnsanda korunma : Bulaşık hayvan ürünleri ile uğraşan kişiler, uygun elbise, maske ve eldiven kullanmalı, risk grubundaki insanlar ise, koruyucu antijen ile bağışık hale getirilmelidir.

Et muayene bulguları:

Antrax'tan ölen hayvanların kadavralarında çok çabuk bir putrifikasyon görülür.(Kazeöz dekompozisyon) Buna karşılık rigor mortis yavaş veya hiç şekillenmez. Doğal deliklerden (Anüs, vulva, ağız ve burun) siyah renkte kan gelir ve pıhtılaşmaz. Vücudun çeşitli yerlerinde ödemler ve hemorajilere rastlanır. Hayvanın derisi yüzüldüğünde deri altı damarları çok dolgun olup kadavrada bir septisemi tablosu görülür. Jelatinöz infiltrasyon bölgelerindeki lenf yumruları büyümüş ve kesit yüzleri hemorojiktir.

Kan koyu renktedir ve pıhtılaşmaz, hava ile temasta zamanla rengi kızarır ve pıhtılaşma kabiliyeti kazanır. Dalakta akut bir şişme, normalden 4-5 kat büyüme , kapsülü gergin olup ve üzerinde kan oturmaları vardır. Kesit yüzü koyu renktedir, içinden katran gibi bir kan sızar. Karaciğer ve böbreklerde şişme, paranchim degenerasyonu gözlenir. Özellikle ince bağırsak mukozası parlak kırmızı renkte olup, şişmiş ve üzerinde hemorojiler bulunur. Vucud boşluklarında kanlı bir exudat vardır.

Hastalık sığırlarda yanıkara ve diğer clostridial enfeksiyonlarla (basiller ichterohemoglobinuri) , pastörellozis , leptospirozis , piroplasmosis ile ; koyunlarda bradzot, clostridium septicum gastroenteriti, piroplasmosis ve leptospirosis ile; domuzlarda pastörellozisten ileri gelen pharangitis ile karışabilir.

Etler hakkında karar:

H.S.Z.Y.'nin 109. maddesine göre canlı muayenede anthrax belirlenirse hayvan kesilmez. Kesimi yasaktır. Amaç kesim işi ile uğraşan personele hastalığın bulaşmasını ve etkenlerin kesim işlemi sırasında etrafa yayılmasını önlemektir. Anthrax'tan öldürülen ve anthrax tan şüpheli görülen hayvanların derilerinin yüzülmesine müsaade edilmez. Kesimden sonra et muayenesinde hayvanda anthrax belirlenirse muayeneyi yapan veteriner hekimin ellerini temizleyip dezenfekte etmesi ve bu konuda personeli bilgilendirip, gerekli önlemleri alması gerekir.

H.S.Z.Y'nin 97. maddesine göre anthrax lı hayvanların veya bu hastalıktan şüpheli olanların kesimi, etlerinin veya diğer vücut kısımlarının tüketimi kesin olarak yasaktır. Enfekte etlerle temas etmiş süt , yapağı ve kıllar imha edilir.

Anthrax tan ölmüş hayvanların kadavraları et, deri, iç organları, boynuz, tırnak, ve diğer bütün kısımları imha edilmelidir. Kesim bandındaki bir önceki ve bir sonraki karkasın kontaminasyon riski göz önünde bulundurulmalı ve bu gövdeler de imha edilmelidir.

Etkenleri yıkımlamak için kaporit ve kireç kaymağı gibi klor bileşikleri kullanılır. 100 ºC de 30 dakikada yıkımlanırlar. Kadavralar özel fırınlarda yakılmalıdır.