Ayak Şişmesi Neyin Belirtisi

Ayak şişmesi ile gelen bir hastada, özellikle iki ayak da şişmişse kalp yetmezliği veya böbrek yetmezliği düşünülebilir. Bu durumda önce bir dahiliye uzmanına baş vurmak gereklidir. Bunun için yapılan basitçe bir test bacağın diz altında kemiğin olduğu bölgede parmakla bastığınızda eğer bir çukurluk kalıyorsa buna iz bırakan ödem adı verilmektedir. Bu şekilde iki ayakta da görülen bir bulgu genellikle kalp yetmezliği ya da varislerin yani toplar damarların genişlemesine bağlı bir toplar damar ağında kan göllenmesini gösteren bir belirtidir ve mutlaka dahiliye uzmanına gitmesi gerekir.
Ancak tek taraflı bir ödem şişlik varsa o zaman o bölgedeki problemleri ortaya çıkarmaya yönelik teşhis yöntemlerine gidilmelidir ki bu da ultrason, çekilen tomografik tetkikler, hastanın ayrıntılı muayenesi bu soruna yardımcı olur.

AYAK ŞİŞMESİNİN NEDENLERİ NELERDİR?

Ayak şişmesi birçok nedenle olabilir. Uzun süre ayakta kalma, gebelikler, burkulmalar, kalp ve dolaşım sistemi bozuklukları gibi birçok nedene bağlı olabilir. Bu nedenle ayak şişmelerini tek taraflı ve iki taraflı ayak şişmeleri olarak ikiye ayırırsak daha sağlıklı bir yaklaşımda bulunmuş oluruz.
İki taraflı olanlar genellikle kalp, böbrek yetmezliği gibi sistemik hastalıkların habercisi olabilir.

Tek taraflı olanlar ise o uzvun travmalar sonrası oluşabilecek zedelenmelerini ve ya tendinitlenmelerini yani kiriş iltihaplarını veya o bölgeye ait basılarla oluşan yetmezlikleri göstermektedir.

Bu bakımdan ayak şişmelerinde tek taraflı mı iki taraflı mı ayırt etmek ve ondan sonra teşhis için tedavileri bir kademe ileriye götürmeye yardımcı olur. Ayak şişmesi durumu bir hastalığın işareti, ayak yada bütün vücudu etkileyen bir yaralanma belirtisi olabilir. Şişmenin büyüklüğü yada şiddeti şişmenin altında yatan nedene bağlıdır. Örneğin, ayakta veya uzun süre oturma küçük ve geçici ayak şişmesine neden olabilir. Şiddetli şişlik kalp yetmezliği veya artrit gibi tıbbi bir durum olarak yada bir kırık kemik veya incinme bir yaralanma sonucu olabilir. Ayak şişliği süresi elbette nedenine bağlı olarak değişir. Yaralanmanın neden olduğu şişlikte sıklıkla ani bir başlangıç vardır. Diğer durumlarda mesela önemli bir rahatsızlığın sonucunda ayak şişliği yavaş gelişir ve sürer veya zamanla kötüleşebilir.

Ayak Şişmesinin Nedenleri

Eğer şişme sadece bir ayağı etkiliyorsa, bir sakatlık ya da damarların birindeki bir sorundan kaynaklanan bir lokal problem olması muhtemeldir. Eğer şişme her iki ayağı da etkiliyorsa, bu büyük bir ihtimalle, kalp hastalığı gibi bütün vücudu etkileyen sistematik bir problemden kaynaklıdır.

Burada, ayak ve ayak bileği şişmesinin en yaygın on sebebine bakacağız.

1) Sakatlıklar
Alt bacak ve ayaktaki yumuşak dokuların sakatlanması şişmeye yol acabilir ve genelde tek ayağı etkilemekle sınırlıdır. Ayak ve ayak bileği şişmesi, sakatlığın cinsi ve şiddetine bağlı olarak aniden ya da günbegün ortaya çıkabilir.

Ani Şişme: Eklem içine kanama nedeniyle aniden ortaya çıkan bir sakatlık ya da şişme, hemartroz olarak bilinir. Ayak bileği ve ayak, gerginlik ve morarmanın eşlik ettiği bir şekilde hızlıca şişer. Tipik nedenler bağ doku yırtılması ve kemik kırılmasıdır. Bu tür ayak şişmeleri acil tıbbi müdahale gerektirir.

Gecikmeli Şişme: Yavaşça artan şişmede, lokal bölgedeki eklem sıvısı artışı nedeniyle, sakatlıktan birkaç saat ya da gün sonrasına kadar fark edemeyebilirsiniz.Bu eklem yapılarından birinde tahriş olduğu zaman ortaya çıkar. Örneğin, eklemin kendini korumaya ve iyileşmeye yardım etmesi için aşırı eklem sıvısı üretmesini neden olan, hafif bağ doku burkulması. Burada hemartrozdan daha az şişme eğilimi vardır ve ayaktaki şişme günden güne değişiklik gösterebilir.

2) Tıbbi Durumlar
Ayak bileği ve ayak şişmesine neden olabilecek birkaç tıbbi durum vardır.

a) Kalp Sorunları: Konjestif kalp yetmezliği ve hipertansif kalp hastalığı gibi sorunlar ayak bileği ve ayakta şişmeye neden olabilir. Eğer kalbin fonksiyonu azalırsa, vücutta gerektiği kadar kan pompalayamaz ve basınç birikerek damarların çevredeki dokulara sıvı sızıntısı yapmasına neden olur. Bunun üzerine yer çekimi sıvının ayaklar çevresinde toplanmasına neden olabilir. Bu şişme türünün gün içerisinde daha da kötüye gitme eğilimi vardır.

b) Böbrek Sorunları: Böbreklerin önemli işlevlerinden biri de fazlalık sıvıyı vücuttan atarak elektrolit ve tuz seviyelerini düzenlemektir. Eğer böbrek düzgün çalışmıyorsa, yeterli ölçüde tuz ve sıvı atamaz ve bu da damarlarda basınca neden olarak, bunları çevreleyen dokulara sıvı sızıntısına neden olur. Ayak bileği ve ayak şişmesi çoğunlukla böbrek sorunlarının ilk işaretidir. Şişmenin sabahları daha kötü olma eğilimi vardır.

c) Karaciğer Hastalığı: Karaciğer hastalığı hormon ve sıvı düzenleyici kimyasal seviyelerinde değişikliğe sebep olarak ödeme yol açabilir.

d) Gut Hastalığı: Gut ile yüksek seviyedeki ürik asit ayak başparmağı gibi eklemlerde kristalleşir. Bu durum eklemin iltihaplanmasına yol açarak onu, şişmiş, kırmızı, sıcak ve çok ağrılı halde bırakır. Belirtiler genellikle gece vakti ortaya çıkar ve birkaç saatte hızlıca oluşur.

e) Artrit: Artrit nedenli şişme aralıklı olma eğilimi göstererek, farklı zamanlarda gelip gider. En yaygın olarak eklemi saran zarın iltihaplanmasına eşlik eden romatoit artrit kaynaklıdır.

3) Kan Pıhtısı/DVT
Pıhtılar, damarlarınızı tıkayarak ayağınızdaki kanın kalbe geri akışını engeller. Kan pıhtısı ana damarlarda oluşur ve DVT (derin ven trombozu) olarak bilinir. Genelde baldırda ağrı ve şişmeye neden olmasının yanı sıra bölgede sıcaklık ve kırmızılığa da neden olur. Çoğu zaman tek bacakta ortaya çıkar ve ayak parmaklarınızı kendinize doğru çektiğiniz zaman ağrının daha kötü olma eğilimi vardır.

Örneğin, ciddi sakatlanmalar yaşadıktan(kemik kırıkları gibi), uzun süre hareketsiz kaldıktan (uzun uçuşlar), ameliyat ya da kalp veya akciğer hastalıkları gibi rahatsızlıklar geçirdikten sonra DVT riskiniz yükselir. DVT tıbbi bir aciliyettir. Eğer ayağınızdaki şişmenin DVT nedeniyle olduğundan şüpheleniyorsanız derhal tıbbi yardım alınız.