Överler (yumurtalıklar)
ÖVERLER (Yumurtalıklar)
Överler, dişi seks bezleridir.
Anatomisi
Överler, 4x2x1 cm. boyutlarında, badem biçimli organlardır. Çocuk doğurmamış kadınlarda, ilyak atardamarların ayrılma yerinin önünde, rahim ve fallop borularını kaplayan geniş bağa bağlı olarak, pelvis duvarına yapışık durumdadırlar. Doğurmuş kadınlarda, överlerin konumu değişken olmakla beraber, daima fallop borularının açık ağızlarına yakındırlar. Överlerin bir korteks, bir de medulla bölümleri vardır. Organın temelini yapan kortekstegerm hücreleri bulunur. Karın aortundan doğrudan ayrılan ve pelvis’de, uzanan over atardamarları, bu organların kanlanmasını sağlar.
Sağ over toplardamarı, alt vena kava’ya, solu ise, sol böbrek toplardamarına akar. Överlerin lenfatik damarları, karın aortunun her iki yanındaki lenf bezlerine boşalır.
Görevleri
Överler, doğurganlık dönemi boyunca, germ hücrelerini gelişmesini izleyen, siklik bir çalışma gösterir. Her ay, bilinmeyen bir mekanizmayla, içinde bir yumurta bulunan tek bir folikül gelişir ve patlayıp, over yüzeyinden yumurtasını dışarı atar. Fallop borusuna erişen bu yumurta, rahime varır. Yumurtasını atan folikül, şimdi corpus luteum’u (sarı cismi) yapar ve bu cisim on gün süreyle steroid hormonlarını salgılar. Yumurta döllenmemişse, sarı cismin hormon yapımı durur ve cisim de dejenere olup, kabuk dokusunu andıran corpus albicans''''a (beyaz çişime) değişir. Yumurtanın atılması, yaklaşık olarak, bir over döneminin ortasına rastlar. Dönemin ilk günü, âdet kanamasının birinci günü kabul edilir. Gelişmekte olan folikül, östrojen hormonları salgılar ve bunların etkisiyle rahim iç yüzündeki endo- metriyum hücreleri rejenere olur. Âdetin on dördüncü gününde, yumurta överden atılır ve sarı cismin hormonları olan progeste- ronlar, östrojenlere ek olarak salgılanmaya başlar. Sarı cismin etkisiyle, endometrium yeniden değişip, bir süngersi alt tabakayla, yüzeysel bir yoğun tabaka haline gelir ki bu durum, döllenmiş yumurtanın yuvalanmasına elverişlidir. Döllenme olmadığı zaman, sarı cisim dejenere olur ve kandaki östro- jenlerle progesteronların miktarı anîden azalır. Endometrium yıkılır ve âdet kanaması başlar. Tüm over devresi 28 gün kadardır.Överler, ayrıca, çok az miktarda erkek testosteron hormonunu da salgılar.
Over dönemini, hipotalamus ve bunun etkilediği hipofiz kontrol eder. Hipofiz, F.S.H. (folikül canlandırıcı hormon) ve L.H. (sarı cisim yapıcı horman) salgılar. Tahminlere göre, kan östrojen düzeyi yükseldiği zaman, hipotalamus hipofizi uyarıp, onun L.H. salgılamasına yol açar, Progesteronların fazla olması halinde ise, L.H salgısı azalır. Âdet başlangıcında, östrojen ve progesteron düzeyi azaldığı zaman,F.S.H. salgılanması azalır. Bu, görevleri görebilmek için, bir tek over yeterlidir.Over Hastalıkları:
1. İltihap
2. Endometriosis: Rahmin iç yüzünü döşeyen doku, burada anormal bir konum gösterir ve aynı zamanda överde bulunur. Aynı dokunun bazen de, vaginayla rektum’u ayıran dokularda, göbekte, alt karın bölgeleriameliyat yaralarında, pelvis içi bağırsaklarda, idrar torbasında da görülebilir.Nedeni: Tahminlere göre, bu doku, rahimden, fallop boruları yoluyle, överlere ve diğer pelvis içi ; organlara ilerlemektedir.
Belirtileri: Bu hastalık, genellikle, otuz yaşının üstündeki kadınlarda görülür. Özellikle âdetler sırasında, ağrı olabilir. Överde bu dokunun çok fazla bulunması, yapışıklıklara yol açacağından, kısırlık belirebilir ve aynı nedenle, bağırsak tıkanmaları oluşabilir. Âdetler sırasında, aşırı kanama görülebilir.
Tedavi: Ameliyattır. Genç kadınlarda, cerrah, mümkün olduğu kadar fazla miktarda, görev yapabilen sağlam över dokusu bırakmaya gayret eder, fakat yaşlı hastalarda, yabancı dokuyu taşıyan ve zararsızca çıkartılacak tüm organlar, alınır. Bu durum habis olmadığı gibi, habisleşmez de. Hormon tedavisinin etkisi sınırlıdır.
Tedavi: Ameliyattır. Genç kadınlarda, cerrah, mümkün olduğu kadar fazla miktarda, görev yapabilen sağlam över dokusu bırakmaya gayret eder, fakat yaşlı hastalarda, yabancı dokuyu taşıyan ve zararsızca çıkartılacak tüm organlar, alınır. Bu durum habis olmadığı gibi, habisleşmez de. Hormon tedavisinin etkisi sınırlıdır.
3. Kistler: Över kistlerine sık rastlanır. Çoğu selim olmakla beraber, habisleri de vardır. Genellikle 30-60 yaşlarında oluşur ve çok büyük boyutlara ulaşabilirler.
Belirtileri: Yavaş büyüyebilip, varlıklarını, karında gerginliğe, pelvis içinde çok yer tutarak, sık işemeye ya da pis kan akımını engellediğinden, bacaklarda şişkinliğe neden olarak, belli ederler. Bazen, kendi sapları üstünde dönerek, şiddetli ağrı ve kusmaya yol açıp, durumun apandisitle karışmasınaneden olurlar. Ayrıca, teşhis, ameliyatla konur. Bazen, geçici bükülmeler, belirsiz semptomlara yol açar. Kist içine kanama iki durumda da, ateş ve karında duyarlık görülür.
Tedavi: Cerrahî müdahaleyle, kistin çıkarılmasıdır.
Belirtileri: Yavaş büyüyebilip, varlıklarını, karında gerginliğe, pelvis içinde çok yer tutarak, sık işemeye ya da pis kan akımını engellediğinden, bacaklarda şişkinliğe neden olarak, belli ederler. Bazen, kendi sapları üstünde dönerek, şiddetli ağrı ve kusmaya yol açıp, durumun apandisitle karışmasınaneden olurlar. Ayrıca, teşhis, ameliyatla konur. Bazen, geçici bükülmeler, belirsiz semptomlara yol açar. Kist içine kanama iki durumda da, ateş ve karında duyarlık görülür.
Tedavi: Cerrahî müdahaleyle, kistin çıkarılmasıdır.
4. Habis Tümörler: Överlerde seyrek oluşur. Çabuk büyürler, ağrılıdırlar ve âdet kesilmesinden sonra, kanamalara neden olurlar. Tedavi, mümkünse ameliyat ve bununla birlikte, sitotoksik ilâçların uygulanmasıdır. Bir över tümörünün cinsine ilişkin şüphe olan hallerde, cerrah tüm överi çıkartır. Hasta 45’in üstündeyse diğer överdeki herhangi bir anormal belirti, her iki överin çıkartılması için yeterlidir, çünkü bu tür hastalığın iki yanlı olmasına sık rastlanır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
