omuz çıkığı kaç günde iyileşir

Omuz Çıkığı :

Omuzda Çıkık Nasıl ve Neden Oluşur?

Omzunuz vücudunuzun en esnek eklemidir. Bir topu fırlatmak, sırtınızı kaşımak ve hemen hemen her yöne uzanabilmek, bu eklemle mümkün olabilmektedir. Ancak omuzun da yapabilecekleri sınırlıdır. Eklemin bazı kısımları zedelenirse omuz sağlamlığını kaybeder. Bu durumda hem hareket yeteneği kısıtlanır hem de ağrı ortaya çıkar. Ama merak etmeyin, doğru tedaviyle omzunuz yine eski sağlamlığını kazanabilir.

Omuzda Çıkığın Belirtileri

Omuz çıkığı, genellikle kol belirli pozisyonlara girdiği zaman, örneğin sırtınıza döndürdüğünüz zaman kendini belli eder. Bu belirtiler şunlardır:

Omzunuzun yerinden çıkacağı endişesini duyarsınız.
Özellikle kolun yukarı kaldırılmasıyla ağrı duyarsınız.
Omuzda takılma, çıtlama ya da sürtünme gibi duyular oluşur.
Omuzda güç azalması ve sertleşme olur.

Omuz Çıkığının Nedenleri Nedir?

Bunun iki temel nedeni vardır:
Bir darbe sonrası oluşan yaralanma, çıkığın oluşumuna neden olabilir. Genellikle kol ters bir duruşa zorlandığı ya da böyle bir durumda fazla büküldüğü zaman omuz yerinden çıkabilir. Omuza gelen ağır bir darbe, ağır kaldırmak ya da açık kolun üzerine düşmek de omuz çıkıklarına yol açabilir.
Omuzda gevşeklik durumu doğuştan var olabilir. Ya da zaman içinde ortaya çıkar ve özellikle fırlatma gerektiren sporları yapanlarda ve yüzücülerde görülür.

Omuz; bağlar, kaslar ve benzer dayanıklı dokularla birbirine bağlanan kemiklerden oluşan bir yapıdır. Omuz sağlıklı iken, bu parçalar birlikte çalışır ve bu sayede kolunuzu hiçbir ağrı duymadan uzatabilirsiniz, sallayabilirsiniz ve kaldırabilirsiniz. Ama herhangi bir bölüm yaralanırsa omuz hareketleri kısıtlanabilir ve ağrılı hale gelebilir.

Temel Yapı: Kemikler ve Labrumdan oluşur
Omuz eklemi, kolun dirsekten omuza kadar olan üst kemiği (humerus) ile kürek kemiğinin (skapula) buluştuğu noktadır. Kürek kemiğinin dışa bakan ucunda glenoid denilen bir yuva vardır. Bu yuva, kol kemiğinin başının, ekleme yerleşmesini sağlar. Bu yuvanın daha derin olmasını sağlamak için dış kenarını kaplayan sert ve lifli bir doku vardır. Buna labrum adı verilir. Bu yapılar ve köprücük kemiği (klavikula), omuzun gücünü ve esnekliğini sağlayan yumuşak dokular için gerekli olan temel yapıyı oluştururlar.

Eklemi Saran Doku: Kapsül
Kol kemiğinin başını glenoide tutturan bağlar ve benzer sert liflerden oluşan tabakaya kapsül adı verilir. Bağlar, kol kemiğinin başını sararak kemiğin yerinden çıkmasına engel olduğu için kapsüle “durağan sabitleyici” (static stabilizer) denir. Aynı bölgede bulunan başka bağlar da, köprücük kemiği ile kürek kemiğini birbirine bağlarlar.

Rotator Manşet, Omuz Hareketlerinin Sağlamlığını Sağlar.
Rotator manşet kolun üstü ile kürek kemiği arasında yer alan kaslardan ve kirişlerden oluşur. Kol kemiğinin başı çevresinde, burayı sürekli sağlam tutan dokulara, giydiğimiz gömleklerin kol ucunda bulunan manşete benzediği için bu ad verilir. Kol kemiği başını yerinde tutmanın yanı sıra, rotator manşet aynı zamanda omuzun hareketlerini de kontrol eder. Bu nedenle rotator manşete hareketli “dinamik sabitleyici” (dynamic stabilizer) denir.

Çıkabilen Omuz
Omuzda gevşeklik ve çıkabilirliğin başlıca nedeni, kol kemiği başının yuvasını terketmesine yol açan zedelenmelerdir. Eğer kol kemiği eklemden tamamen dışarı çıkmışsa buna omuz çıkığı denir. Eğer kısmen yerinden oynamışsa, bu duruma kısmi çıkık (süblüksasyon) adı verilir. Bu tür zedelenmelerde labrum yırtığı ya da kapsül gerilmesi, hatta her iki durum birden meydana gelebilir. Eklemin sürekli olarak kuvvet baskısı altında kalması da, fırlatma sporları yapan sporcularda veya eklemleri gevşek olan kimselerde görülebilir ve omuzda zedelenmeye yol açabilir,

Labrum Yırtılması
Kapsüldeki bağlardan çoğu, labruma bağlıdır. Bu nedenle kol kemiğinin başı yuvasından çıkarsa, labrumu da çekerek gerer ve yırtılmaya neden olur. Labrum yırtıkları çoğunlukla, alt kısımda meydana gelir. Buna “Bankart Yırtığı” denir. Ancak labrumun üst kısmında da meydana gelebilen yırtıklar vardır ki, bunlara da “SLAP Yırtığı” adı verilir. Labrum yırtılırsa, kol kemiği başı çok kolaylıkla yuvasından çıkabilir.

Kapsül Gerilmesi
Omuz ekleminde çıkık ya da kısmi bir çıkık, eklemi saran kapsül dokusunu esnetir. Kapsül, fırlatma gibi hareketlerin üst üste tekrarlanmasıyla da gerilebilir. Esneyen kapsül, artık gevşek kalacak demektir. Bu durum da, eklem sanki yerinden çıkıyormuş gibi bir his yaratır.

Omuzda Gevşeklik ve Çıkık Nerede Oluşur?
Omuzda çıkık yapacak zedelenme bir veya birden fazla yerde oluşabilir. Böyle bir durumda genellikle kol kemiği başı gereğinden fazla ileri çıkar ve eklemin önüne fırlar. Böyle bir durumda, başınızın üstüne ya da geriye uzandığınız zaman omzunuzun çıkabileceği endişesine kapılabilirsiniz. Gevşek bir kapsül yüzünden bazen kolunuzu hangi yönde hareket ettirirseniz ettirin, omzunuzda çıkık olacakmış gibi hissedersiniz.

Cerrahi Tedavi
Omzunuzda cerrahi yolla yapılacak tedavinin şekli, sorunun hangi zedelenmeyle oluştuğuna bağlıdır. Labrum yırtılması varsa, iyileşebilmesi için labrum yeniden glenoid yuvasına tutturulur. Esnemiş ve gevşemiş bir kapsül, dokular içten dikilmek yöntemiyle onarılır. Genellikle bu tür ameliyatlar 1-2 saat içinde tamamlanır.

Labrum Yırtığının Onarılması
Labrum''un onarımı için yapılan ameliyatla kol kemiği (humerus) başının, omuzdaki yuvaya daha sağlam biçimde oturması sağlanır. Bu işlemde glenoid kemiğine yerleştirilen özel çıpalar (tutturucu sistemler) kullanılabilir. Bunlar, Labrum''un yeniden yerine dikilmesi için destek noktası görevi yaparlar.

Çıpaların Takılması
Çıpaları yerine takmanın iki yöntemi vardır. Bazen kemikte küçük delikler açılarak çıpalar bunlara sokulur. Bazı durumlarda ise çıpalar kemiğe çakılır. Bu çıpalar vücutta rahatsızlığa veya tahrişe yol açmayan özel bir maddeden yapılmıştır. Takıldıkları yerde sorunsuz olarak kalabilirler ya da zamanla vücut içinde eriyerek kaybolurlar.

Onarımın Tamamlanması
Çıpalar takıldıktan sonra, bunların uçlarına bağlı dikiş iplikleri Labrum''a düğümlenir. Böylece operatör labrumu glenoidin kenarına iyice bitişecek kadar çeker ve sıkılaştırır. Eğer SLAP yırtığı denilen türde bir hasar varsa, pazı kirişi de dikişle veya raptiye ile yeniden birleştirilir. Onarım bitince derideki kesik dikişle, raptiyeyle ya da cerrahi bantla kapatılır.

Esnemiş Kapsülün Onarılması
Esnemiş bir kapsülün onarılmasıyla kol kemiğinin başını yuvada tutan dokular sıkılaştırılabilir. Bu onarım işlemine başlarken doktor, kapsülde birkaç tane kesik açacaktır. Böylece kapsülü, birbirinin üzerine bindirerek sıkılaştırabileceği doku parçalarına ayırmış olur.

Kapsülün Çekilmesi
Kapsülün alt parçası yukarı çekilir ve dikilir. Bu yolla kapsül eskisinden daha sıkı bir duruma gelir. Bu işlemi, yatak düzeltme gibi düşünün: Çarşafın bir ucundan çektiğiniz zaman tüm yüzey gerginleşir.

Onarımın Tamamlanması
Onarım işleminin tamamlanması için kapsülün üst parçası aşağı çekilerek, ilk parçanın üzerine dikilir. Tam yerine oturması atılan dikişlerle sağlanır. İki parçayı üst üste bindirmekle, kapsüldeki gevşek ve fazla doku toplanmış olur. Onarım tamamlandığında, deri ipliği, zımba veya cerrahi bantla kapatılır.

Ameliyat Sonrası
Ameliyattan sonra genellikle aynı gün hastaneden çıkabilirsiniz. Ancak bazen bir gece yatmanızı gerektiren durumlar olabilir. Eve geldikten sonra ameliyat yerinin veya yerlerinin, size öğretildiği gibi bakımını yapmalı ve ağrınızın dinmesi için de ilaçlarınızı tarife göre almalısınız. Giderek iyileştikçe, günlük yaşamınıza dönebileceksiniz. Size düşen, kendinizi yormamaya ve doktorunuzun önerilerini eksiksiz yerine getirmeye özen göstermektir.

İyileşme Hastanede Başlar
Ameliyatınız bitince dinlenmek için bir süre özel bakım odasına alınacaksınız. Omzunuz bandajlanmış ve kolunuz, hareket etmemesi için askıya alınmış olacak. Sizi rahatlatmak için hemşireler size ağrı kesici ilaç verecekler. Bu amaçla, ilacı doğrudan doğruya eklemin içine veren bir cihaz da kullanılabilir. Bazı durumlarda, şişliği azaltmak için omzunuza buz torbası uygulanabilir ya da özel bir soğutma cihazı kullanılabilir.

Evde İyileşme Süreciniz
Evde geçireceğiniz iyileşme sürecini hızlandırmak için aşağıdaki tavsiyelere uyun.

Sargılarınızı temiz ve kuru tutun. Ne zaman banyo yapabileceğinizi doktorunuza sorun.
Reçeteli ilaçlarınızı tarife uygun olarak kullanarak ağrınızı kontrol altında tutun.
Şişliği azaltmak için soğuk uygulayın ve eğer doktor uygun gördüyse, soğutma cihazından yararlanın.
Doktorunuz onaylayana kadar kol askınızı çıkarmayın.
İşinize ne zaman geri dönebileceğinizi doktorunuza sorun.
İyileşme döneminde aşağıdaki durumlardan herhangi biri ortaya çıkarsa doktorunuza haber verin:

38.3°C üzerinde ateş
Şiddetli veya giderek artan ağrı
Kolunuzda veya elinizde uyuşma veya karıncalanma
Kesiklerden kanama veya giderek artan akıntı
Giderek artan kızarıklık veya şişme (bir miktar şişme normaldir)
Rehabilitasyon Programına Başlarken

Rehabilitasyonda temel ilke omzunuzun hareket açıklığını tam ve sağlıklı olarak yeniden kazanmanızı sağlamalıdır. Omzunuzun, rahat hareket etmenizi sağlayacak yeteneği yeniden kazanması çok önemlidir. Bir fizik tedavi uzmanının yardımıyla omzunuzun gücünü artıracak ve esnekliğini geliştirecek egzersizleri yapmayı öğreneceksiniz. Aynı zamanda, omzunuzda yeniden bir zedelenmeye yol açabilecek hareketlerden kaçınmayı da öğreneceksiniz.

Rehabilitasyonun Hedeflerinin Belirlenmesi
Tam bir rehabilitasyon süreci zaman alır. Bu, çoğu kez birkaç ay sürer. Bu konuda en iyi sonucu alabilmek için fizik tedavi uzmanınıza rehabilitasyon hedeflerinizi anlatın. Böylece uzman sizin gereksinimlerinizi karşılayacak bir program hazırlayabilir. Şunu da unutmayın ki rehabilitasyonda işin çoğu size düşecektir. Zaten egzersizlerin pek çoğunu evde kendi kendinize yapacaksınız. Bu sebeple mutlaka her gün bu çalışma için zaman ayırmayı ihmal etmeyin. Eğer sporcuysanız, spor faaliyetinize yeniden dönmenizi sağlayacak özel egzersizler verilecektir.

Ağrı ve Sertliğin (Omuz Hareket Kısıtlılığı) Azaltılması
Rehabilitasyon programının ilk aşamalarında fizik tedavi uzmanıyla birlikte ağrı, şişlikler ve omuz sertliğinin giderilmesine yönelik çalışacaksınız. Sizin durumunuzun gerektirdiği bazı farklı tedavi yöntemleri kullanılabilir. En sık kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:

Elle Uygulanan Tedavi
Elle tedavi, genellikle sertliğin giderilmesi için esneme ve dokulara masaj şeklinde uygulanır. Fizik tedavi uzmanıyla birlikte çalıştığınızda, onun sağladığı dirence karşı itmek suretiyle kas çalıştırma egzersizleri de yapabilirsiniz.

Ultrason
Ultrason tedavisinde, ağrı vermeyen ses dalgaları ile omuzda derin dokularda ısı yaratılır. Bu da kas spazmlarını dindirmeye yardımcı olur. Geçirilen bir kazadan ya da ameliyattan sonra oluşmuş yara dokusu varsa, ultrason bunu da dağıtmaya yardımcı olabilir.

Elektrikli Uyarma
Bu yöntemde, omuza yerleştirilen yastıkçıklardan, vücutta acıya sebep olmayan elektrik akımı verilir. Genelde bu yolla ağrı ve şişlikler azaltılabilir. Ayrıca omuza kan akımı da bu yolla hızlanarak iyileşmeyi kolaylaştır.

Esnekliğin Artırılması
Rehabilitasyon programı, omuz hareket açıklığını artıracak egzersizlerle başlayacaktır. Doktorunuz veya fizik tedavi uzmanınızın verdiği talimatları mutlaka yerine getirin. Çalışma sırasında yavaş ve yumuşak hareketler yapın. Normal nefes alın ve ağrı duyarsanız egzersizi hemen kesin.

Sarkaç Egzersizi
Sağlam kolunuzla bir masa ya da iskemleye dayanın. Zedelenmiş kolunuzu dümdüz tutarak aşağıya sallandırın ve gevşek bırakın.
Gevşek tuttuğunuz kolu, bir daire çizecek gibi yavaşça döndürün. Sonra aynı hareketi ters yönde yapın. Ardından kolu öne ve arkaya, daha sonra da sağdan sola sallayın.
Dikkat: Bu egzersizi her gün üç kez beşer dakika yapın. Her bir dakika sonrası, kolu hareket ettirdiğiniz yönü değiştirin.

Süpürgeyle Esneme Hareketi
Yere veya yatağınıza sırtüstü yatın. Sorunlu taraftaki elinizle uzun bir süpürgenin sapını ya da bir bastonu tutun. Diğer elinizle de sapı veya bastonu daha aşağıdan kavrayın.
Yavaşça sapı ağrı duymadan kaldırabileceğiniz kadar yükseğe itin. 10 saniye bu durumda kalın.
Başlangıç pozisyonuna dönün ve hareketi 3 - 5 kez tekrarlayın.
Dikkat: Bu esneme hareketini zorlamayın. Ağrı duyarsanız hemen kesin.

Duvarda Elle Yürüme
Zedelenmiş omzunuzla duvar arasında 60 santimetreye kadar açıklık bırakarak yan durun.
Kolunuzu omuz hizasına kaldırın ve parmaklarınızla duvarda “yürür” gibi yaparak kolunuzu ağrı duymadan kayırabildiğiniz yere kadar yükseltin. 10 saniye bu durumda kalın. Sonra yine parmaklarınızı yürüterek kolunuzu aşağı indirin.
Bu hareketi 3 - 5 kez tekrarlayın.
Dikkat: Doktorunuza bu esneme hareketinin sizin için uygun olup olmadığını sorun.

Omuzun Güçlendirilmesi
Omzunuz giderek işlevini kazandıkça, eklemin tekrar çıkmaması ve sağlam olması için güç geliştirici egzersizlere geçeceksiniz.Bu çalışmalara başlamadan önce esneklik (germe) hareketleri yapmayı ihmal etmeyin. Size özel olarak verilen talimatlar varsa bunlara uyun ve bu hareket ağrı vermeye başlarsa hemen kesin.

İçe Döndürme
Kapının kulpuna bir lastik bant bağlayın. Zedelenmiş omzunuz kapıya yakın durun. Mesafe, lastik bandı hafifçe gerecek kadar olmalı.
Dirseğinizi vücudunuzdan ayırmadan ve kolunuzu “L” biçiminde tutarak yavaşça lastiği kendinize doğru çekin.
Yavaşça başlangıç duruşunuza dönün ve hareketi 5-15 kez tekrarlayın.

Dışa Döndürme
Kapının kulpuna bir lastik bant bağlayın. Zedelenmiş omzunuz kapıdan uzak yanda kalacak şekilde durun. Mesafe, lastik bandı hafifçe gerecek kadar olmalı.
Dirseğinizi vücudunuzdan ayırmadan ve kolunuzu “L” biçiminde tutarak yavaşça lastiği kendinize doğru çekin.
Yavaşça başlangıç duruşunuza dönün ve hareketi 5 -15 kez tekrarlayın.

Kanat Hareketi
Kollarınızı yana sallandırın. Her iki elinize de bir ağırlık alın.
Dirseklerinizi bükmeden yavaşça kollarınızı yukarı kaldırın. Bilekleriniz omuz yüksekliğini geçmesin.
Kollarınızı yavaşça başlangıç durumuna getirin. Bu hareketi 5 -15 kez tekrarlayın.
Dikkat: Ne kadar ağırlık kaldırabileceğinizi doktorunuza sorun.

Omuz çıkığı el parmakları arasıdaki eklemlerde görülen küçük ve basit çıkıklardan sonra en sık görülen çıkıktır. Çıkık genelde düşme veya geriye doğru aşırı zorlanmalar sonucu doğrudan veya doğrudan olmayan travma sonucu oluşur. Çıkıkların çoğu öne ve aşağı doğru oluşurken nadiren geriye veya yukarı doğru çıkık gelişir. Humerus başının glenoid çukurdan tamamen veya kısmen ayrılması şeklinde meydana gelir.Omuz çıkığının bulguları ağrı, şekil bozukluğu ve hareket kısıtlığıdır. Şekil bozukluğu apolet görüntüsüne neden olur.Özellikle çıkık tarafta el bileğinin geriye doğru hareketi ve nabız kontrol edilmelidir. Çıkığı olan hastalarda omuzun hemen altından geçen ve kola giden sinirler ve damarlar zedelenmiş olabilir. El bileğinin geriye doğru hareket etmemesi kola giden sinirlerde yaralanmayı düşündürür. Çıkık sırasında kolda oluşan yer değişimi el bileği düzeyinde nabzın zayıflamasına neden olur. Çıkık yerine oturtulduktan sonra nabzın düzeldiği kontrol edilmelidir.