Bal

15-05-2015 --
0 Yorum

Bal Nedir?

Bal arıları tarafından çiçeklerden emilen, özsuların arının kursağında değişmesi ile meydana gelen tatlı madde. Arı, kursağında meydana gelen balı, yaptığı peteğe bırakır. Bu balı kuluçka devresinde ve kışın yemek üzere hazırlar. Petekler balmumundan ibaret olup gözler halindedir. Bal ile dolan petek gözleri yine çok ince balmumu ile örtülüdür. Balı işçi arılar yapar.Arı, çiçeklerden nektar denilen bal özünü emdiği zaman sakkaroz, fruktoz, enzimler, vitaminler, asitler ve sudan meydana gelmiş karışımı kursağında toplamış olur. Arı, kovana doğru yola çıktığı zaman kursaktaki bu karışım bala dönüşmeye başlar. Kovana gelen bu arı, kursağında meydana gelen balı ya peteğe veya arkadaşının ağzına bırakır. Bu da balı götürüp buharlaşmanın sağlanacağı bir petek gözüne bırakır. Peteklere bırakılan bal suludur. Fakat kovanın sabit ısısı ve arıların düzenli kanat çırpmaları sonucunda havalanması ile bal suyunu kaybeder. Bu arada bileşiminde bulunan enzimlerin etkisi ile bal olgunlaşır.

Baldaki sakkaroz; fruktoz (meyva şekeri) ve glukoza (üzüm şekeri) dönüşür.

Balın kendine has kokusu ve arının bulunduğu bölgenin bitki örtüsüne bağlı olarak, sarımsı beyazdan esmere kadar renkleri vardır.Bal piyasada petekli veya peteksiz olarak bulunur. Peteksiz bala süzme bal denir. Süzme bal santifüj ile veya sıkma ile elde edildiği gibi enzimleri kaybetmiyecek şekilde hafif ısıtılarak da elde edilir.Balın özellikleri: Balı meydana getiren maddelerden bazılarının ne kadarının çiçek özünden, ne kadarının balın kendinden geldiği tayin edilememiştir. Balın kovanda beklemesi ile bal olgunlaşır. Ham bal çabuk ekşir ve bozulur. Fakat olgun bal yıllarca dayanır.Balın bileşiminde % 17.4 oranında su vardır ki, bu atmosferin (havanın) % 58’lik nisbî (bağıl) nem oranıyla dengededir. Havanın nis- bi nemi % 58’in altına düşerse bal nem kaybeder, aksi durumda nem alır. Bu yüzden bal katılmış hamur işi yiyecekler yumuşaklığını uzun süre korur. Balın akıcılığı nem oranı ile balı meydana getirenlerin cinsine bağlıdır.

İsıtılan bal akışkan olur.

Balın konduğu kap kapaksız veya nem geçirici ise ve balın nem oranı % 25’i bulursa kristalleşme ve bazı özelliklerinde değişme olur. Balın rengi kaliteyi göstermez.Baldaki şeker oranı % 75 civarındadır. Onbeş tür şeker ihtiva edebilmektedir. Dokuzçeşidi kat’i olarak bulunmuş, 6 tanesine ise çeşitli araştırmalarda rastlanmıştır. Baldaki karbonhidratların yüzde 32-49’unu friktoz, yüzde 22-44’ünü glikoz teşkil eder. Sakkaroz yüzde beş civarındadır. Yüzde 0,1-0,2 kadar organik asidler vardır. Bunlar sitrik, malik, for- mik, glutamik, asetik ve amino asidlerdir. Malik ve sitrik asit balın tat ve kokusuna ençok etki eden maddelerdir. Balda en çok kalsiyum ve fosfor minerali bulunur. Yüz gram balda 6- 8 mg. kalsiyum, 0-2-0,7 mg demir, 26 mg klor, 19 mg fosfor, magnezyum, iyot, mangan, çinko, silisyum ve krom bulunur.Baldaki vitamin miktarı polen ve nektar kaynaklarına bağlı olarak değişir. Balda bulunabilenler; B19, B29, B69, B5 ve B3 vitaminleridir.

Bal sıkı kapalı kaplarda petekli olarak ll°C’de saklanırsa yıllarca bozulmaz.
Çünkü bu derecenin altında mayalanma olmamaktadır. Bazı ballar petekli iken de kristallen- mektedir. (Şekerlenmektedir.) Balın kristal- lenmesine mani olabilmek için balı 13.8°C’de tutmak gerekir. Bu sıcaklığın altında da üstünde de bal kristallenebilir. Balın şekerlenmesinin kalite bozukluğu ile ilgisi yoktur. Şekerlenmiş bal 60-65°C’de 30 dakika ısıtılırsa tekrar eski halini alır (65°C’nin üstünde bal kalitesinde bozulmalar olur.) Bal tabilikten uzaklaştıkça kalitesi bozulur. Yapma balı tabibaldan ayırmak oldukça güçtür. Analiz yapıldığında, yapma balın külü az çıkar. Ayrıca boya ve nişasta bulunur.

Balın faydaları:

— Doğru düşünme kabiliyetini artırır. Akıl ve fikre kuvvet verir.

— Bal soğuk su ile karıştırılıp, şerbet şerlinde içilirse ishali durdurur. Ilık su ile şerbet yapılıp içilirse kabızlığı giderir. Yan tesiri olmayan bir müshildir. Yatmadan önce içen sabah gayet rahat olarak helâya çıkar.

— Altını ıslatan çocuklar 2 ay gibi bir zaman devamlı bal yedirilirse bu huylarından vaz geçerler.

— Bebek ve çocukların beslenmesi için iyi bir gıda kaynağıdır.

— Kemiklerin gelişmesi bakımından çok iyi bir gıda kaynağıdır.

— Sırt ağrılarını kesmek için sırta bir miktar bal sürülür ve üzerine karabiber ekilir.

— Bademciklerin tedavisinde bal kullanılır. Ada çayından elde edilen çaya, bal, sirke karıştırılıp ve bununla gargara yapılır ve içilirse bademciğe şifa verir.

— Arpanın kaynatılması ile elde edilen arpa suyuna bal karıştırılır içilirse kusma, bronşit ve öksürük gibi hastalıklar tedavi edilir.

— Bal karın ağrısını keser.

— Bir haftada 4 kg bal yiyen ve bir ay devam eden hastanın ülseri şifa bulur.

— Süte bol miktarda bal karıştırılıp içilirse tenya (şerit) parazitini düşürür.

— Sarılık olanların sabah akşam bal yemeleri çok faydalıdır.

— Balın mikrop öldürücü özelliği vardır. Bu özellik glukooksidaz enziminden ileri gelir. Bal ısıtılırsa bu enzim özelliği yok olur. Bakterilerin su kaybederek ölmesine sebep olur. Bu yüzden bakterilerin sebep olduğu göz hastalarına iyi gelir.

— Damar sertliğine olumlu etki etmektedir.

— Bal sıcak içilirse 7, soğuk içilirse 20 dakikada kana karışır.

— Glikoz yüzdesi düşük balları şeker hastaları yiyebilir.— Kestane balı (acıbal) astıma iyi gelmektedir.