Öksürük

Öksürük Neden Olur?

Boğazımızın ve nefes yollarımızın açık ve temiz kalması için zaman zaman öksürük devreye girer. Bu anlamda öksürüğün vücut için önemli bir görevi vardır çünkü bu ani refleks sayesinde mikroplar, tahriş edici yabancı maddeler, duman, mukus ya da diğer sıvılar nefes yollarına veya akciğere kadar ilerleyemez. Nefes yollarındaki sinir uçları uyarıldığında öksürük ortaya çıkar. Havanın ani ve güçlü bir şekilde dışarı salınmasıyla nefes yollarından yabancı maddeler arındırılmış olur. Özetle öksürüğün aslında vücuda faydası vardır diyebiliriz ancak öksürük fazlalaştığında bu kez de biliriz ki sağlığımızla ilgili yolunda gitmeyen bir şeyler var.

Uzun süren öksürüklerin göğüs ağrısı, halsizlik veya sersemlik gibi yan etkileri ortaya çıkabilir. Ayrıca uykuyu bölen öksürük uykusuzluk nedeniyle yaşanacak başka problemlere de sebep olabilir. Öksürük çeşitleri temelde, öksürüğün balgamlı olup olmamasına ve ne kadar sürdüğüne bağlı olarak sınıflandırılır. Bazı öksürüklere kuru öksürük deriz. Yaş öksürük ise balgamlı öksürüklerdir ve bu öksürük çeşidinin diğer bir adı da ‘prodüktif‘ öksürüktür. Bir de sadece geceleri tutan gece öksürükleri vardır. Öksürük boğazınızdaki bir şeyi temizlemeye yetecek kadar kısa sürebilir ya da günlere, haftalara veya aylara yayılabilir. Öksürüğe çoğunlukla virüsler neden olur ve bu öksürükler tedavisiz olarak zamanla, kendiliğinden geçer.

Öksürüğün akut ya da kronik olarak da farklı çeşitleri vardır:

Akut öksürük genellikle aniden başlar ve daha çok soğuk algınlığı, grip ya da sinüs enfeksiyonu gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Genellikle 3 hafta sürer.
Akut – kronik arası öksürük 3 ila 8 hafta arasında bir süre boyunca sürebilir.
Kronik öksürük ise 3 haftadan daha uzun bir süre devam edebilir. Reflü, astım ya da sigara gibi nedenler genellikle bu tip, kronik öksürüğe neden olur.

Öksürük otomatik bir reflekstir. Nefes yollarında yabancı bir madde yüzünden uyarılan sinirler, istenmeyen bir maddenin rahatsızlık verdiği sinyalini beyne gönderir. Bunun üzerine beyin de akciğerle ve nefes kaslarıyla iletişime geçer. Bu da bizi derin bir nefes alıp ardından güçlü bir şekilde dışarı nefes vermeye zorlar. Pek çok farklı tıbbi durum ya da hastalık öksürüğe neden olabilir.

Sigaranın neden olduğu bronşit kronik öksürüğün başlıca nedenleri arasındadır. Sigara içmeyenler arasında ise öksürük en çok akut bronşit, soğuk algınlığı, grip gibi üst solunum yolları enfeksiyonu, geniz akıntısı, astım ya da reflü gibi tıbbi durumlar nedeniyle ortaya çıkar. Tüberküloz gibi ciddi tıbbi durumlar yaygın olmamakla birlikte öksürük nedenleri arasındadır. Çocuklarda ise sinüs enfeksiyonu yaygın bir öksürük nedeniridir.

Öksürüğün Yaygın Nedenleri

Alerjenler ve Tahriş Edici Maddeler: Bazı maddelere karşı vücudunuzun hassas olması, vücudunuzda çeşitli tepkilere neden olabilir. Örneğin sigara içmek ya da sigara dumanına maruz kalmak akciğerlere dokunur. Sigara içmek öksürük dışında, öksürüğe neden olan başka tıbbi durumların ortaya çıkmasına da yol açabilir.

Öksürüğe neden olan diğer tahriş edici maddeler arasında hava kirliliği, boyalar, deterjanlar ve ev kokusu ya da parfüm gibi diğer kokulu ürünler sayılabilir. Öksürmek nefes yollarını temizleyerek vücudu alerjenlerden korur ve bu şekilde enfeksiyonların önüne geçilmiş olur.

Viral Enfeksiyonlar: Soğuk algınlığı, akut bronşit, grip benzeri enfeksiyonlar yaygın öksürük nedenleri arasındadır. Bu hastalıklar nedeniyle çok fazla mukus (sümük benzeri sıvı) üretilmesi öksürüğü tetikler.

Geniz Akıntısı: Boğazın arkasına akan mukus kronik öksürüğe neden olabilir. Çoğu akut solunum hastalıkları geniz akıntısına neden olabilir. Kronik geniz akıntısı genellikle alerji ya da bir sinüs enfeksiyonu nedeniyle oluşur.

Astım: Astım nefes yollarının mukus yüzünden tıkanmasıdır ve bu nedenle de öksürük ortaya çıkar. Orta şiddette astımı olan kişilerde öksürük bazen hastalığın tek belirtisidir.

Reflü: Midedeki asit yemek borusuna tırmandığında sinirleri uyararak kuru bir öksürüğe yol açabilir. Daha az rastlanan bir şekilde bazen de asitten gelen ufak parçacıklar akciğer tarafından çekilir ve bu durumda bu istenmeyen maddelerin atılması için öksürük başlar.

Sigara İçmek: Sigara dumanındaki pek çok zararlı madde akciğeri rahatsız eder ve öksürük yoluyla akciğer bu maddelerden kendini arındırmaya çalışır. Ayrıca uzun süre sigara dumanına maruz kalmak, akciğerdeki zararlı maddeleri temizlemeye yarayan minik tüylere (silya da denir) zarar verir. Silya bir kez bozulduğunda mukus normal şekilde dışarı atılamaz ve bu durum kronik öksürüğe neden olur.

Yabancı Bir Maddenin Solunması: Daha çok genzimize kaçan yiyecek parçacıkları gibi, yanlışlıkla solunum yoluna kaçan maddeler şiddetli öksürüğe neden olabilir.

Stres ve Psikolojik Problemler: Uyuduğunuzda geçen ama uyanıkken rahatsız eden öksürüklerin nedeni stres olabilir. Bazı kişiler de sinirli olduklarında ya da alışkanlık haline getirdiklerinden kimi durumlarda öksürükler. Fiziksel nedenle değil de psikolojik nedenlerden kaynaklanan öksürükler ise yetişkinlerden çok çocuklar arasında yaygındır.

Bazı İlaçlar: Yüksek tansiyonu tedavi etmek için kullanılan ACE inhibitörleri bazı kişilerde kronik, kuru öksürüğe neden olabilir.

Anfizem: Anfizemin belirtilerinden biri de kronik, orta şiddette bir öksürüktür.

Atelektazi: Akciğerlerinin bir kısmının tümör ya da akciğer hastalığı gibi nedenlerden dolayı havasız kalarak büzüldüğü bu tıbbi durumda vücut öksürük refleksini devreye sokar.

Konjestif Kalp Yetmezliği: Konjestif kalp yetmezliğinin belirtilerinden biri de kuru ve inatçı bir öksürüktür. Genellikle bu öksürük geceleri kötüleşir.

Tüberküloz: hastalığın belirtilerinden biri zamanla balgam ve kanlı tükürüğün de eşilk ettiği bir öksürüğe dönüşebilecek, kuru öksürüktür.

Akciğer Kanseri: Sigara içmeyenler arasında kronik öksürük nadiren akciğer kanserini işaret edebilir. Sigara içenler ise öksürük akciğer kanseri belirtisi olabilir ama çoğu kişi sigara öksürüğüne alışık olduğu için, bu öksürükler nedeniyle şüphelenip doktora başvuran kişi sayısı azdır.